پسیل زیتون؛ شناسایی و راه های مبارزه آن

آفت پسیل یا عسلک زیتون به نام سفیدک زیتون هم شناخته می شود. پسیل زیتون با نام علمی Euphyllura olivine  از آفات مهم زیتون است که با تغذیه از شیره گیاهی، موجب کاهش عملکرد درختان زیتون می شود. در ایران این آفت، در باغ هاي زیتون استان هاي گیلان، زنجان، قزوین، فارس و سایر نقاط زیتون خیز مشهود می باشد. پسیل زیتون یا پنبه زیتون، قادر است عملکرد محصول را از 31 تا حدود 58% کاهش دهد و تا حدود 3%، موجب اُفت کیفیت روغن استحصالی شود.

شکل شناسی:

پسیل زیتون، حشره ای ریز جثه و جهنده است. به رنگ قهوه ای روشن، سبز ملایم و یا خاکستری بوده و نقاط سیاه رنگی روی بال های آن وجود دارد. البته به دلیل ترشح رشته های مومی سفید رنگ و فعالیت آفت در زیر این ترشحات، رنگ بدن حشره کمتر به چشم می آید.

طول بدن حشره بالغ، دو و نیم تا سه میلی متر و عرض بدن حدود دو میلی متر است. دارای دو جفت بال غشایی و شاخک ۱۰ بندی است. پوره ها، بدنی مسطح و به رنگ سفید تا سبز و یا قهوه ای روشن دارند. چشم پوره ها به رنگ ارغوانی متمایل به قرمز دیده می شود.
پنج سن پورگی دارند به طوری که جثه پوره ها از ۰.۴ میلی متر (پوره سن ۱) به ۱.۵ میلی متر (پوره سن ۵) می رسد.
پوره ها، رشته های مومی سفید رنگی به دور خود ترشح می کنند. معمولا فاقد بال بوده و یا دارای بال های کمتر رشد یافته هستند. تخم حشره بسیار کوچک با طول کمتر از نیم میلی متر (۰.۳ میلی متر)، بیضی شکل، زرد کم رنگ و دارای دنباله است که از محل همین دنباله ها روی جوانه های برگی قرار می گیرد.

خسارت پسیل زیتون:

پوره های پسیل زیتون با مکیدن شیره گیاهی سر شاخه های نورسته موجب ریزش بسیاری از غنچه های گل زیتون پیش از باز شدن آنها می شود. همچنین با تراوش انبوهی از تار های سفید مومی بر روی خوشه های گل از گرده افشانی و بارورشدن آنها جلو گیری میکند.
این افت با مکیدن فراوان شیره نباتی موجب ضعف شدید درختان می شود. پوره ها با شیره شیرینی که از خود بیرون می دهند. سر شاخه ها و برگها را آلوده کرده و محیط مناسبی را برای رویش قارچ فومازین یا دوده فراهم میکنند. به این طریق باعث اختلال در تنفس و ریزش برگ ها و خشک شدن شاخه ها و مانع تلقیح گل می شود.

این آفت مکنده است و با تغذیه از شیره گیاهی، عسلک تولید می کند و باعث جذب گرد و خاك و ممانعت از تنفس و فتوسنتز برگ می شود. مهم ترین مرحله خسارت به گیاه مرحله پورگی حشره است که با تغذیه از شیره گیاهی باعث ضعف عمومی، ریزش گل، میوه و برگ، کاهش رشد میوه ها و کاهش عملکرد می شود. حشره کامل و پوره هاي آفت با مکیدن شیره گیاهی و تولید تارهاي مومی سفید رنگ روي خوشه هاي گل، از بارور شدن آن ها جلوگیري می کنند. پوره ها در زیر این توده هاي پنبه مانند مخفی شده و با مکیدن شیره گیاهی به زندگی خود ادامه می دهند. در مناطقی که جمعیت آفت زیاد است، توده هاي پنبه اي سفید رنگ، چنان سرشاخه ها را می پوشانند که درختان آلوده از دور به خوبی مشخص می شوند. همچنین، به علت عسلکی که پوره ها از خود تراوش می کنند، درخت خیس به نظر می رسد. ترشح عسلک و رشته هاي مومی توسط این آفت از یک طرف به علت جذب گرد و خاك و هم چنین ایجاد شرایط رشد قارچ، مانع رسیدن نور به برگ ها شده و عملیات فتوسنتز را دچار اختلال می کند و از طرف دیگر ممکن است باعث جذب بیشتر اشعه خورشید شده و گیاه سوزي را به دنبال داشته باشد. در چرخه رشد درخت زیتون، بیشترین خسارت آفت پسیل زیتون، در مرحله گلدهی است.

چرخه زندگی پسیل زیتون: