گلسنگ تنه درختان

گلسنگ چیست؟

به بیان ساده گلسنگ، موجودی زنده و برخلاف تصور نه قارچ است و نه گیاه بلکه ترکیبی از نوعی قارچ و جلبک است. در زبان انگلیسی به گلسنگ “Lichen” گفته می‌شود. گلسنگ‌ها موجودات کوچکی هستند که معمولا در سراسر جنگل‌های آمریکای شمالی یافت می‌شوند. نه گیاه هستند و نه حیوان و به عبارتی بر روی زمین شبیه هیچ موجود دیگری نیستند.

گیاه مذکور در نقاط متروکه بر روی سنگ ها و صخره های عریان، خاک ها، چوب های مرده و پوست درختان نیز روییده و می تواند در گرما، سرما، رطوبت یا خشکی به زندگی ادامه دهد.

تقریباً در تنها نقطه ای که این گیاه وجود ندارد در نزدیکی شهرها می باشد زیرا در این نقاط در اثر دود، گرد و خاک و گاز زغال سنگ تلف می شوند.

در حقیقت گلسنگ از دو نبات به وجود می آید که با هم رشد و نمو می کنند و شامل جلبک و نوعی قارچ می باشند. قسمت بیشتری از گلسنگ را ماده قارچی خاکستری رنگ که به صورت رشته ریسمان است، تشکیل می دهد.

در بین قارچ های فیبری، یا سلول های سبز روشن جلبک قرار دارند. چون جلبک نباتی سبز می باشد، می تواند غذای خود را تهیه کند ولی قارچ که گیاهی فاقد سبزی است. از تامین غذای خود عاجز است. بنابر این گلسنگ قارچی از مواد غذایی که به وسیله جلبک درست می شود مصرف می کند.

جلبک هم از آبی که به وسیله قارچ ها جذب شده استفاده می کند و این آب نیز خود محافظ و پناهگاهی برای جلبک محسوب می شود. گلسنگ ها خیلی به کند نمود می کنند ولی زندگی طولانی دارند.

برخی از اجتماعات این گیاه به نظر می رسد که تا مدت 2000 سال عمر کرده باشند! در بعضی از گلسنگ ها، قارچ ها تولید هاگ می کنند لیکن بیشتر گلسنگ ها یا در اثر شکسته شدن تکه های بسیار ریز آن به وسیله باد به نقاط تازه ای حمل شده و یا به وسیله قسمت هایی از آن که به آسانی قطع شده و گلسنگ جدیدی را بوجود می آورد، تکثیر پیدا می کنند.

گلسنگ ها اولین گیاهانی هستند که برروی صخره های عریان نمو می  کنند. این گیاه ذرات سنگ را سست کرده و با گلسنگ های فاسد شده لایه نازکی از خاکی را تشکیل می دهد که روی آن نباتات دیگری می توانند نمود و رشد کنند.

بیشتر مردم ممکن است گلسنگ را با خزه اشتباه بگیرند اما در واقع چنین نیست. یک همزیستی مسالمت آمیز بین قارچ و جلبک است. به این صورت که قارچ ساختاری برای زندگی جلبک فراهم می‌کند در حالیکه جلبک غذای قارچ را فراهم می‌کند.

مشخصات و ویژگی‌های گلسنگ

گلسنگ‌ها از نظر اندازه از یک پنی شروع می‌شوند تا رشته‌هایی که می‌توانند چندین فوت طول داشته باشند.

گلسنگ‌ها در رنگ‌های مختلفی از جمله نارنجی روشن، زرد، خاکستری و سبز و حتی سیاه هستند. گونه‌های بی‌شماری از این موجودات وجود دارد که تنها در ۳۶۰۰ گونه از آن در آمریکای شمالی وجود دارد.

گونه‌های مختلف گلسنگ نقش‌های متفاوتی را در اکوسیستم دارند. به عنوان مثال گونه‌ی کیستون، گونه‌ای است که برای سلامت و رفاه کل اکوسیستم حیاتی است. از نظر اکولوژیکی برای بسیاری از پارک‌‌های ملی مهم است و فواید زیادی برای طبیعت دارد. سلامت و بقای بسیاری از اکوسیستم‌‌ها با گونه‌های خاصی از گلسنگ مرتبط است.

اشکال مختلف گلسنگ

گلسنگ به شکل های پوسته ای، برگی و بوته ای در طبیعت وجود دارند. تقریبا در همه جای کره زمین حتی کویر و قطب وجود دارند و بر روی صخره‌ها، تنه‌های درخت و سنگ رشد می‌کنند. گلسنگ ها بیش از 17000  نوع مختلف دارند.عمر گلسنگ کوتاه است. بین زیست شناسان اختلاف نظری وجود دارد مبنی بر این که رابطه بین قارچ و جلبک به صورت انگلی است یا هر دو سود می برند و به اصطلاح همزیستی است. آن‌ها بر این باورند قارچ های تشکیل دهنده گلسنگ به صورت جدا در طبیعت وجود ندارند و بنابراین رابطه بین قارچ و جلبک از نوع انگلی می‌باشد.  تولید مثل در گلسنگ ها غیر جنسی است و بیشتر به صورت قطعه قطعه شدن صورت می‌گیرد. گلسنگ ها بسیار به آلودگی هوا حساس هستند و در برابر آلودگی مقاوم نیستند به این علت می‌توان از آن‌ها برای تشخیص سمی شدن محیط زیست استفاده کرد. گلسنگ با رطوبت رابطه خوبی دارند.

تفاوت گل سنگ با گلسنگ در چیست؟

گُلسَنگ یک موجود تشکیل‌شده از جُلبَک و قارچ است. گلسنگ‌ها معمولاً بر روی تخته‌سنگ‌ها و همچنین دیوارها و تنه درختان به صورت ورقه‌های زرد یا خاکستری مایل به سفید یا مایل به سبز زندگی می‌کنند و نام علمی آن «Lichen» است. اما گل سنگ‌ها گونه‌ای گیاه گلدار از تیره پاخرسیان است که بومی آفریقای جنوبی، ماداگاسکار و جنوب شرق آسیاست. برگهای گل سنگ معمولاً از نقاط رنگی صورتی، سفید یا قرمز پوشیده شده‌است و نام علمی آن «Hypoestes phyllostachya» می‌باشد.

علایم و نشانه ها

بافت قارچی به رنگ خاکستری و یا زرد رنگ بر روی شاخه یا تنه درخت.

گلسنگ‌ها در مکان‌های گرفته که تهویه وجود ندارد وجود دارند آنها برای تولید مثل به آب نیاز دارند. گل سنگ ها سازگار هستند و می‌توانند در مناطقی که آب و مواد غذایی کم باشد هم رشد کنند. گلسنگ ها مناطق با آب و هوای تمیز را ترجیح می‌دهند به همین دلیل در مناطق دور از شهر بیشتر دیده می‌شوند.گلسنک‌ها اغلب روی تنه و شاخه های درختان دیده می‌شوند برای اینکه آفتاب و آب باران و مواد مورد نیاز خود را از هوا جذب کنند. گلسنگ‌ها معمولا روی تنه درختان سالم یا درختان نا سالم رشد می‌کنند. حتی قارچی که داخل گلسنگ‌ها هستند هم برای درختان نمی‌توانند مشکلاتی ایجاد کنند.

درمان ارگانیگ

یکی از راههای از بین بردن گلسنگ ها که حاصل همزیستی بین قارچ و جلبک هستند خیس کردن آنها و استفاده از یک برس زبر و سیمی است. بوسیله برس گلسنگ ها تراشیده شده، آب کشیده شود. هرس تغذیه اصولی

درمان شیمیایی

برای کنترل گلسنگها راه شیمیایی وجود ندارد اما برای ضد عفونی درخت می‌توان از قارچکش‌های مسی مانند اکسی‌کلرور مس غلیظ استفاده کرد.