همه چیز در مورد مگس میوه مدیترانه ای

مگس میوه مدیترانه ای

مگس میوه مدیترانه از خانواده Tephridtidae می‌باشد که به آن ها مگس‌های رنگی نیز گفته می‌شود. برخلاف این مگس، مگس خربزه و یا مگس گیلاس که از این خانواده می‌باشند پلی فاژ نیستند و دامنه‌ی میزبانی بسیار محدودی دارند، اما مگس میوه مدیترانه‌ای بسیار خسارت‌زا است و کنترل آن در زمان طغیان دشوار می‌باشد.

مگس میوه مدیترانه‌ای از آفات مهم و خطرناک مرکبات است و در شرایط مساعد می‌تواند در تمام طول سال زاد و ولد کرده و خسارت‌های زیادی به‌ ویژه به محصولات مرکبات وارد کند. مکانیسم عمل این آفت به این صورت است که پس از تخم‌ریزی در زیرپوست میوه و باز شدن تخم، لاروها بی‌درنگ به درون میوه رفته و از گوشت آن تغذیه کرده و درنهایت میوه‌های آلوده دچار گندیدگی و پوسیدگی شده و زودتر از موعد ریزش می‌کنند.

مگس میوه مدیترانه ­ای Ceratitis capitate (Wiedemann) ، آفتی است پلی‌­فاژ و تاکنون بیش از 400 گونه گیاهی به عنوان میزبان آن گزارش شده‌اند و در شمال کشور تقریباً به هر میوه ای خسارت وارد می‌کنند (به جز کیوی). ﻣﮕﺲ ﻣﻴﻮه ﻣﺪﻳﺘﺮاﻧﻪای ﻳﻜﻲ ازﻣﺨﺮبﺗﺮﻳﻦ آﻓﺎت ﻛﺸﺎورزی در سراسر ﺟﻬﺎن می‌باشد. در استان‌های مازندران، گلستان، گیلان و فارس پراکنده بوده و همچنین در استان‌هایی همچون اصفهان، یزد، خراسان، کرمانشاه و گلستان به درختان میوه خسارت وارد می‌کند.

میزبان‌های اصلی مگس میوه مدیترانه‌ای عبارتند از:

🦟 هلو، شلیل، زردآلو، سیب، گلابی، انجیر، انار، مرکبات، خرمالو، کاکائو، گوآوا، پاپایا، موز، انبه

میزبان‌های ثانویه مگس میوه مدیترانه‌ای عبارتند از:

🦟 آلو گوجه سبز، آلو شابلون، گیلاس، آووکادو، خرما، فلفل دلمه‌ای، گوجه فرنگی، …

گستردگی و پراکنش:

به دلیل توزیع گسترده آن در سراسر دنیا، توانایی بالاتر آن برای تحمل آب و هوای خنک نسبت به سایر گونه‌های مگس‌های میوه و گستره وسیعی از میزبانان، در رتبه اول خسارت اقتصادی به باغ‌داران قرار دارد. ﻛﺎﻧﺎﻟﻬﺎﻯ ﻧﺎﺷﻰ ﺍﺯ ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻻﺭﻭ ﺑﺎﻋﺚ ﻧﻔﻮﺫ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﭘﻮﺳﻴﺪﮔﻰ ﻣﻰ ﺷﻮﻧﺪ ﻭ ﺩﺭ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻴﻮﻩ ﻫﺎ ﭘﻮﺳﻴﺪﻩ، ﻛﭙﻚ ﺯﺩﻩ ﻭ ﺭﻳﺰﺵ ﻣﻰ ﻛﻨﻨﺪ. ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ سوراخ‌های تخم‌گذاری ﺣﺸﺮﻩ ﺩﺭ ﭘﻮﺳﺖ ﻣﻴﻮﻩ ﺍﺯ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺗﺎ ﺣﺪ ﺯﻳﺎﺩﻯ ﻣﻰﻛﺎﻫﺪ. ﻛﻨﺘﺮﻝ ﺧﺴﺎﺭﺕ ﺍﻳﻦ ﺁﻓﺖ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺯﻳﺎﺩﻯ ﺭﺍ ﻣﻰ ﻃﻠﺒﺪ. ﺑﺮﺍﻯ ﻣﺜﺎﻝ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ 1980 ﺁﻓﺖ ﺩﺭ ﺟﻨﻮﺏ ﻛﺎﻟﻴﻔﺮﻧﻴﺎ ﻣﺸﺎﻫﺪﻩ ﮔﺮﺩﻳﺪ ﻭ ﺗﺎ ﺳﺎﻝ 1982 ﺭﻳﺸﻪ ﻛﻨﻰ ﺁﻥ ﺑﺎﻟﻎ ﺑﺮ 100 ﻣﻴﻠﻴﻮﻥ ﺩﻻﺭ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﺮﺩﺍﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ. ﺍﻳﻦ ﺁﻓﺖ ﻣﻰ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﺩﻫﻨﺪﻩ ﻗﺎﺭچ‌های ﻋﺎﻣﻞ ﭘﻮﺳﻴﺪﮔﻰ‌های میوه ﺑﺎﺷﺪ.

مرفولوژی مگس میوه مدیترانه ای:

🦟 طول بدن حشره کامل 4 الی 5 میلی‌متر، سر زرد رنگ و مایل به خاکستری، چشم های مرکب بزرگ به رنگ قرمز ارغوانی، بال ها شفاف و بی‌رنگ و دارای 4 نوار تیره‌ی متمایل به زرد، شکم زرد رنگ و در ناحیه پشتی دارای 2 نوار تیره است، حشره کامل 2 ماه زنده می ماند و در شرایط مساعد تا 6 ماه امکان ادامه حیات دارد. هر مگس ماده بین 200 تا 400 و حداکثر 1000 تخم در طول زندگی خود می‌گذارد و برخلاف مگس گیلاس درون هر میوه چندین تخم قرار می‌دهد.

🦟 لارو ها دوکی شکل، کرمی‌ شکل و فاقد پا هستند.

🦟 شفیره ها استوانه ای؛ حدود 3 میلیمتر، به رنگ قهوه ای تیره، و در عمق 2-5 سانتی متری خاک تشکیل می شوند. این حشره زمستان را در شمال کشور به صورت شفیره در خاک پای درخت و در دیگر مناطق آب و هوایی کشور تمام مراحل رشدی آن در زمستان قابل مشاهده می‌باشد.

نحوه‌ی خسارت مگس میوه‌ مدیترانه‌ ای:

مگس میوه‌ مدیترانه‌ای در مرحله لاروی از گوشت میوه‌ی مرکبات تغذیه می‌کند و با ایجاد زخم در سطح پوست میوه موجب نفوذ قارچ‌های عامل کپک‌های سبز و آبی و باکتری ها می شود که به نوبه ی خود باعث پوسیدگی و لهیدگی میوه می شوند. میوه های آلوده پوسیده و معمولا و ریزش می‌کنند. محل تخم ریزی در پوست پرتقال و نارنگی، در بیشتر موارد مشخص و با برجستگی نمایان می شود.

طبق تحقیقات نوری و همکاران درسال 1393، پرتقال تامسون نامرغوب ترین میزبان برای این آفت اعلام شده است، همچنین سیب قرمز و سیب زرد نیز به دلیل پایین بودن میزان تخم گذاری و طولانی بودن دوره ی نشو و نمای لاروی به عنوان میزبان هایی با کیفیت غذایی پایین برای این آفت معرفی شده اند (نوری و همکاران، 1393). اﻧﺎر ﮔﺮﭼﻪ ﻣﯿﺰﺑﺎن ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ ﺑﺮاي ﻣﮕﺲ ﻣﺪﯾﺘﺮاﻧﻪاي ﺑﻪﺷﻤﺎر ﻧﻤﯽرود اﻣﺎ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﮐﺸﺖ ﻋﻤﺪه آن در ﺑﺎغات ﺷﯿﺮاز و ﻫﻤﯿﻦ ﻃﻮر ﻧﻘﺸﯽ ﮐﻪ در ﺑﻘﺎء و ﺣﻔﻆ ذﺧﯿﺮه زﻣﺴﺘﺎﻧﻪ ﻣﮕﺲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﯿﺰﺑﺎن آﺧﺮ ﻓﺼﻞ اﯾﻔﺎء ﻣﯽﮐﻨﺪ، در ﭼﺮﺧﻪ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﮕﺲ ﺑﺴﯿﺎر ﺣﺎﺋﺰ اﻫﻤﯿﺖ اﺳﺖ.

علائم خسارت لارو های مگس میوه مدیترانه بروی پرتقال، نرم شدن بافت میوه و حضور لارو ها درون میوه

علامت خسارت اولیه مگس میوه مدیترانه ای بروی انجیر، این علامت نشان دهنده ی تخم گذاری موفق بر روی میوه انجیر است.

مدیریت تلفیقی مگس میوه مدیترانه ای در باغات میوه:

1. پایش مگس میوه مدیترانه ای در باغات میوه:

_ زمان نصب تله در سطح باغ خیلی مهم است و حتما باید از اواخر فروردین تا اوایل اردیبهشت نسبت به نصب تله ها اقدام نمائید.

_ انتخاب نوع تله و ماده جلب کننده

_ استقرار تله در محل مناسب بسیار مهم است: در ارتفاع 1/5 تا 2 متر از سطح زمین در قسمت جنوبی درختان

_ بازدید به موقع از تله ها

_ برای ردیابی تعداد 3 تا 5 تله در هر هکتار بسیار مناسب است، ولی 1 تا 2 تله نیز برای پایش رضایت بخش است.

_ استفاده از 50-30 عدد تله همراه با فرومون جنسی (تریمولور) جهت شکار انبوه مگس‌های نر.

_ یادداشت محل نصب تله در باغ مورد نظر با کروکی دقیق و نوع گیاه میزبان.

تله ها جهت استفاده از فرمون ها در سه رنگ سفید، زرد و سبز

فرومون مگس میوه مدیترانه ای – تریمدلور (Ceratitis capitata) ✅ تولید کننده: شرکت سِنتوموس کانادا (Scentomos Research & Development) ✅ تعداد : 5 عدد ✅ بسته بندی : ساشه ✅ ماده جاذب مگس میوه مدیترانه ✅ نوع کاربری: پیش آگاهی/شکار انبوه

تله مکفیل: تله مکفیل بهترین تله مخصوص شکار انواع شب پره ها، مگس ها به خصوص مگس میوه مدیترانه ای، مگس میوه خربزه، مگس زیتون، مگس گیلاس، مگس انبه و سایر مگس های خانواده Tephritidae بوده که دارای یک محفظه فرمون و نیز محفظه مخصوص استفاده از مواد جلب کننده مانند پروتئین هیدرولیزات، قرص سراتینکس و مایع سراتراپ می باشد.

2. طعمه پاشی:

انجام عملیات طعمه پاشی در باغاتی که جمعیت مگس زیاد است و موجب خسارت به میوه شده، با استفاده از طعمه مسموم (پروتئین هیدرولیزات 3-2 لیتر + تری‌کلروفن (دیپترکس) 200 سی سی در صد لیتر آب و یا پروتئین هیدرولیزات 3-2 لیتر+ لامبداسای هالوترین (کاراته‌زئون) 100 سی‌سی در 100 لیتر آب) به صورت یک ردیف در میان در قسمت‌های جنوبی درخت به ارتفاع یک تا یک و نیم متری تنه درختان آلوده با استفاده از

سم‌پاش تلمبه‌ای

ردیم,REDEEM،جلب کننده غذایی (پروتئین هیدرولیزات) جهت طعمه پاشی: پروتئین هیدرولیزات با نام تجاری ردیم با منشاء گیاهی به عنوان یک جلب کننده محرک غذایی) در به دام انداختن انواع مگس های میوه خانواده Tephritidae به ویژه مگس میوه مدیترانه، مگس زیتون و سایر مگس ها آفت از این خانواده کاربرد دارد.

پروتئین هیدرولیزات (Protein Hydrolysis %40 & %30) تهیه شده به روش هیدرولیز آنزیمی. کاربرد جهت طعمه پاشی ((Bait Spray و تله گذاری (Mass Trapping). تاریخ انقضاء: 3 ساله. شرایط نگهداری ساده (نگهداری در شرایط استاندارد انبار). قابلیت اختلاط با سایر سموم. بدون خطر برای آبزیان ، انسان و حشرات مفید. هماهنگ با سیستم های کنترل بیولوژیک آفات IPM. پروتئين هيدروليزات هیچ گونه باقیمانده سمی در محصول باقی نمی گذارد.

_زمان مناسب برای طعمه پاشی یک ماه تا 45 روز قبل از برداشت میوه مرکبات است.

_ ترجیحاً عملیات طعمه مسموم پاشی در ساعات اولیه صبح انجام شود.

_ در حالت طغیان هر 7 الی 10 روز یکبار طعمه پاشی باید انجام شود.

_ ترجیحا بعد از هر بارندگی باید تکرار شود.

_ بسته به تراکم آفت روی یک دوم یا یک سوم درختان پاشیده می شود که به دو صورت می توان این کار را انجام داد: یا به صورت یک در میان اما کل درختان یا به صورت یک ضلع درخت اما تمامی ردیف ها. طعمه‌پاشی به صورت نواری یا ردیفی یا لکه ای روی هر درخت (مثلا یک دایره به قطر1/5 متر یا کمتر بسته به سن درخت یا یک نوار به طول مثلا یک متر) انجام شود.

_ حتی الامکان از برخورد مستقیم طعمه مسموم به میوه خودداری شود و عملیات طعمه پاشی روی میوه های رسیده اکیداً ممنوع می باشد.

_ تأکید می شود که طعمه‌ی مسموم آماده شده بلافاصله پس از تهیه مصرف شود. بهتر این که طعمه مسموم موقع مصرف ساخته شود.

_ برای درختان بالای 10 الی 15 سال مقدار 200 تا 300 میلی لیتر از مخلوط طعمه مورد نظر توصیه می شود.

_ در پاشش طعمه، قطرات درشت مناسب تر از قطرات ریز و مه پاشی است البته تا حدی که به صورت ناودانی عمل ننموده و به پایین درخت ریزش نکند.

_ در ارتفاع 1/5 تا 2 متر از سطح زمین صورت پذیرد.

_ در ایام و فصول سرد و یا نسبتا خنک در ضلع آفتاب گیر و در فصول گرم سال در ناحیه سایه و دور از تابش مستقیم صورت پذیرد.

_ روی تنه ها و سرشاخه ها انجام گیرد و حتی الامکان از پاشش مستقیم روی میوه ها خودداری شود.

_ قبل از رنگ گرفتن میوه ها آغاز گردد.

_ بسته به تراکم جمعیت حشره منتج از امر پایش به صورت 7 الی 10 روز یکبار صورت پذیرد.

_ در اوج گرما و تابش خورشید انجام نشود.

_ تانکر ها یا مخازن از نظر آلودگی احتمالی به سایر محلول ها به ویژه علف کش ها چک و بررسی گردد.

_ موقع مصرف آن حتما وضعیت اقلیمی و امکان بارش بعد از مصرف آن بررسی شود.

_ از سموم مناسب تر و کم خطر تر و با حداقل بوی زننده استفاده گردد.

در استفاده از پروتئین هیدرولیزات از برند های مناسب استفاده شود و به میزان غلظت مندرج بر روی لیبل و سایر مشخصات توجه گردد.

3. شکار انبوه مگس با استفاده از تله های جلب کننده:

🦟 استفاده از قرص سراتینکس داخل تله‌های سراتراپ و یا بطری نوشابه به تعداد 150-100 تله و یا بطری در هر هکتار.

🦟 4-5 قرص به همراه 250 سی‌سی آب داخل هر تله و یا بطری قرار داده شود.

🦟 نصب تله‌ها و یا بطری‌ها در قسمت‌های جنوبی درختان و در ارتفاع 2- 1.5 متری از سطح زمین

قرص سراتینکس: جلب كننده غذايي سراتينكس جهت جلب هر دو جنس نر و ماده مگس هاي خانواده Tephritidae به ويژه مگس هاي جنس Ceratitis (مانند مگس ميوه مديترانه Ceratitis capitata) و جنس Bactrocera (مانند مگس زيتون Bactrocera oleae) می باشد.

تله سراتراپ: تله سراتراپ وسیله ای است برای کنترل غیرشیمیایی انواع مگس های میوه مثل مگس میوه مدیترانه ای، مگس زیتون، مگس گیلاس و سایر مگس های میوه که با مواد جلب کننده مثل قرص سراتینکس و یا مایع مخصوص سراتراپ پر شده و باعث جلب و به دام انداختن مگس های میوه می گردد. همچنین می توان داخل آن پروتئین هیدرولیزات (ماده جلب کننده مگس های میوه) و حشره کش قرار داد.

4. استفاده از کارت‌های زرد چسب‌دار به تعداد 150-100 عدد در هر هکتار:

حداقل مصرف جهت ردیابی : ۱عدد در هر۲۰۰ مترمربع ( مصرف تقریبی ۵۰ عدد در هکتار)-پوشش دایره ای به شعاع ۸ متر
حداکثر مصرف جهت شکارانبوه : ۱عدد در۱۰ مترمربع ( مصرف تقریبی ۱۰۰۰ عدد در هکتار)-پوشش دایره ای به شعاع ۲ متر

🖋️ استفاده از تله هاي رنگی چسبنده يكي از آسان ترين و كم هزينه ترين روش‌هاي مبارزه با آفات مي باشد. 🖋️ معمولا حشرات به طیف خاصی از رنگ های زرد و آبی حساس هستند و به شدت به طرف آن جذب میشوند. بدین منظور کارت ها و نوارهایی که طیف رنگی خاص و قدرت چسبندگی بالایی دارند تهیه و مورد مصرف قرار می‌گیرند، بدون این که دما و رطوبت در روی کیفیت آنها تاثیر منفی بگذارد . حشره پس از برخورد با این نوارها و کارتها به آنها چسبیده و بدون تحرک از بین میرود.

5. برداشت زود هنگام میوه جهت فرار از خسارت آفت

6. برداشت هر نوع میوه مرکبات از روی درختان تا قبل از شروع فصل زراعی جدید به منظور عدم وجود میزبان واسط در ابتدای فصل

7. اجرای مبارزه زراعی در زمان مناسب:

شخم سطحی به عمق 5-3 سانتی‌متری با زیرو رو کردن خاک ناحیه‌ی سایه‌انداز درختان با بیل یا روتیواتور برای از بین بردن شفیره ها (مراقب ریشه درختان باشید).

8. نظارت بر نقل و انتقال میوه های آلوده به دیگر مناطق

9. مدیریت در اندازه درختان میوه (به ویژه مرکبات)

10. استفاده از روش نر عقیمی جهت از بین بردن کامل آفت معمولا در مناطق ایزوله

خلاصه و نتیجه‌گیری مدیریت و کنترل مگس‌ میوه مدیترانه‌ای:

• بازدید، مراقبت و پایش و تهیه نقشه پراکنش (مانیتورینگ)
• پاشش طعمه مسموم
• شکار انبوه با استفاده از تله های مناسب
• فرار از خسارت (برداشت زودهنگام میوه و به صورت کامل؛ تسریع در برداشت کلیه‌ی میوه های رسیده‌ی سال جاری نظیر آلوچه، ازگیل ژاپنی، هلو، شلیل و …. به منظور فرار از خسارت و پیش‌گیری از افزایش جمعیت آفت)
• برداشت کلیه‌ی میوه های مرکبات باقیمانده سال قبل روی درختان اعم از نارنج و پرتقال والنسیا و از بین بردن آن ها (به هیچ وجه نباید میوه های خسارت دیده توسط مگس میوه به محل دیگری منتقل شوند).
• نظافت و پاک سازی سطح باغ از میوه های آلوده به مگس: جمع آوری و دفن هرگونه میوه ریخته شده پای درختان در عمق حداقل 50 سانتیمتری خاک و یا سوزاندن آن‌ها
• زیر و رو کردن خاک سایه انداز درخت یا روتاری
• یخ‌آب زمستانه
• نظارت و دقت در نقل و انتقال میوه های آلوده به دیگر مناطق
• مدیریت در اندازه درختان میوه
• پرورش انبوه و رها سازی نر های عقیم شده
• مبارزه بیولوژیک در کشور هایی که سوابق بیشتری دارند.
• مراقبت در جابه جایی میوه ها و رعایت اصول قرنطینه داخلی
• تکنیک حشرات نابارور، شامل پرورش انبوه حشرات یک گونه خاص آفت، نابارورسازی این حشرات با کمک تکنیک هسته‌ای و رهاسازی حشرات نابارور در محیط طبیعی است. حشرات نر نابارور رهاشده در طبیعت با حشرات ماده وحشی جفت‌گیری می‌کنند و بدین ترتیب، جمعیت حشره آفت بدون دخالت هر نوع ماده شیمیایی کاهش یافته و کنترل می‌شود.
• نصب تله های جلب کننده حاوی مایع سراتراپ، قرص سراتینکس و یا مایع مدلور در باغات مرکبات آلوده به منظور شکار انبوه آفت مذکور (به تعداد 70 تا 150 عدد در هکتار).
• نصب تله های دلتا  همراه با فرومون جنسی مگس میوه مدیترانه‌ای (تریمدلور) به تعداد 2 عدد جهت ردیابی و 20-15 عدد در هکتارجهت شکار انبوه.
• سم‌پاشی در صورتی که طغیان صورت گرفته باشد و مگس میوه خسارت زیادی وارد ساخته باشد.