کرم سفید ریشه Polyphylla olivieri Castelnau, 1840
کرم سفید ریشه (نام علمی: Polyphylla olivieri) یکی از انواع سرگین‌چرخانان و یکی از آفات گل رز و انار است.
شکل 1: حشره کامل ماده کرم سفید ریشه
گونه های این خانواده از نظر رنگ، اندازه و عادات و رفتار زندگی بسیار متفاوت می باشند. معمولاً بدن حشرات کامل درشت، ضخیم و بیضی برآمده می باشد. گونه Polyphylla olivieri در اکثر نقاط کشور ما انتشار دارد و عمده خسارت آن به درختان میوه و سایر گیاهان زراعی وارد می شود. این حشره از ریشه گیاهان مختلفی تغذیه می‌نماید. کرم سفید ریشه یکی از آفات پلی فاژ (همه چیز خوار) بوده و به ریشه و طوقه عده زیادی از گیاهان از جمله گیلاس، گلابی، سیب، به، هلو، گوجه، آلو، زردآلو، آلبالو، انار، مو، تاج خروس وحشی، گونه‌های Chenopodium، خیار، بادمجان، لوبیاسبز، کدو، سیب‌زمینی، یاس بنفش، برگ بو، برگ نو، گلایول، چمن، تبریزی، بید و نارون تغذیه می کند.
حشره کامل کرم سفید ریشه به نام “سوسک زرد آلو رسانک” یا “اریک قیزاردان” نیز نامیده می شود.
سایر گونه های متعلق به خانواده Scarabaeidae موجود در ایران:
Polyphylla persica در اکثر مناطق کشور انتشار دارد.
P. adspersa در استان خراسان انتشار دارد.
Melolontha alba
M. pectoralis
M. kratsi
M. melolontha
مورفولوژی مراحل مختلف کرم سفید ریشه:
حشرات کامل: حشرات کامل کرم سفید ریشه دارای جثه بزرگی بوده که تقریبا طول آنها بین 30 تا 40 میلی متر و عرض بدن آن با بالی های باز حداکثر 20 میلی متر است. این سوسک‌ها به رنگ قهوه‌ای تیره و سیاه رنگ دیده می‌شوند که روی بدن آن ها توسط پولک‌های صدفی و سفید رنگی که در بخش‌های سطح پشتی سر، سینه و بالپوش‌ها وجود دارند، پوشیده شده اند.
حشرات نر و ماده 2 تفاوت کاملاً مشخص دارند:
1- شاخک‌های سوسک‌های جنس Polyphylla به صورت ورقه‌ای (Lameliform) با 10 مفصل بوده که که بندهای آخری آن به صورت ورقه‌ای در می‌آید. در حشرات ماده تعداد 5 بند انتهایی ورقه‌ای شده و به صورت سر سنجاق درآمده، اما در حشرات نر 7 بند انتهایی شاخک ورقه ای بوده که به هنگام حرکت باز و بسته می گردند.
2- در لبه خارجی ساق پاهای جلوی افراد نر 2 دندانه (خار) و در حشرات ماده 3 دندانه نسبتاً بزرگ دیده می شود.
شکل 2: حشره کامل نر و ماده کرم سفید ریشه
حشرات کامل این آفت بخصوص نرها شب فعال هستند و به سمت نور جذب می‌شوند. به همین دلیل در طول روز استراحت کرده و فعالیت خاصی ندارند.
تخم: حشره کامل تخم‌های بیضی یا کروی شکل، به رنگ سفید صدفی را به صورت دسته جمعی و گاهاً انفرادی در عمق 0 تا 12 سانتیمتری خاک قرار می‌دهند و حشره ماده پس از تخم ریزی از بین می‌رود. دوره جنینی بسته به شرایط محیطی متغیر است به صورتی که در مناطق گرمسیر این دوره ۲ تا ۳ هفته طول می‌کشد، در حالی که در مناطق سردسیر ۳۵ روز برای تفریخ تخم‌ها زمان لازم است.
شکل 3: بالا سمت راست: تخم های کرم سفید ریشه
پایین: شفیره کرم سفید ریشه
لارو: سنین مختلف لاروی دارای بدن خمیده و قوسی شکل (به صورت حرف C انگلیسی) بوده و به آن ها لاروهای اسکارابیفرم (Scarabaeiform) گفته می‌شود. این لاروها دارای سه جفت پای قوی در بخش قفسه سینه خود هستند. قطعات دهانی لاروها از نوع ساینده بوده و دارای آرواره‌های بسیاری قوی جهت تغذیه از ریشه هستند. بخش انتهایی شکم این لاروهای C شکل، نسبتاً متورم و کمی بزرگ‌تر بوده و همچنین دو ردیف مو روی آخرین نیم حلقه شکمی بدن لاروهای خانواده Scarabaeidae وجود دارد که تعداد و نحوه قرار گرفتن این موها در تشخیص لاروهای گونه های مختلف این خانواده از یکدیگر کمک می کند.
شکل 4: لارو کرم سفید ریشه
شفیره: پس از کامل شدن دوره لاروی، لاروها قبل از ایجاد شفیره در نزدیک سطح خاک لانه‌های گلی بیضی شکلی را در زیر خاک ایجاد کرده و درون آن به شفیره تبدیل می‌شوند. دوره شفیرگی کرم سفید ریشه 17 تا 25 روز ممکن است به طول بیانجامد که پس از کامل شدن این دوره حشرات بالغ از درون خاک خارج می‌شوند. در این مرحله سوراخ‌هایی را در سطح خاک می‌توانید مشاهده نمایید که مربوط به خروج سوسک‌های بالغ از خاک است. گاهاً لاروها بدون ایجاد محفظه گلی تبدیل به شفیره می گردند.
اوج ظهور حشرات بالغ و بهترین زمان برای مبارزه علیه مراحل بالغ این آفت دهه سوم خرداد تا دهه سوم مرداد ماه است. اوج خروج حشرات کامل در تیرماه است.
بیولوژی کرم سفید ریشه:
این حشره طول یک نسل را در 2 یا 3 سال طی می‌کند. در شرایط مساعد تغذیه‌ای و خاک می‌تواند یک نسل را در طی دو سال بگذراند. زمستان را به صورت لارو به سر می‌برد و در بهار سال سوم قبل از آنکه وارد مرحله شفیرگی شود یک محفظه گلی برای خود درست می‌کند و در آنجا تبدیل به شفیره می‌شود (در برخی موارد خانه شفیرگی ساخته نمی‌شود). دوره شفیرگی 17 تا 24 روز می‌باشد.
حشرات کامل از دهه سوم خردادماه تا دهه سوم مردادماه بسته به شرایط محیطی منطقه ظاهر می‌گردند. اوج خروج حشرات کامل معمولاً در تیرماه است. حشرات کامل برای خروج از پیله شفیرگی در خاک سوراخ‌هایی ایجاد و خارج می‌شوند. سپس از برگ درختان مثمر و غیرمثمر تغذیه می‌نمایند. تمام فعالیت‌های حیاتی مثل تغذیه، جفت‌گیری و تخم‌ریزی در غروب و اوایل شب انجام می‌گیرد. در روز حشرات کامل بدون هیچ فعالیتی در لابه‌لای شاخ و برگ درختان و جاهای امن به سر می‌برند. جفت‌گیری در اوایل شب و اغلب در روی شاخه‌ها انجام می‌شود. تخم‌ریزی معمولاً چند روز (معمولاً 4 روز) بعد از جفت‌گیری انجام می‌شود. حشره کامل ماده با پاهای جلویی خود زیر خاک رفته و در منطقه‌ای مناسب که غذای کافی برای لاروسن اول وجود دارد تخم‌ریزی می‌کند.
تخم‌ها به صورت انفرادی یا دسته‌های تا شش عددی در عمق صفر تا 12 سانتیمتری خاک گذاشته می‌شود.
دوره جنینی یا Incubation period تخم ها بین 3-2 هفته و گاهاً 35 روز طول می کشد. در منطقه کرج و شهریار طول دوره جنینی تخم ها 30 تا 35 روز است.
حشره دارای 3 سن لاروی است. لارو سن اول از مواد هوموسی یا ریشه علف‌های هرز و سنین دو و سه لاروی از ریشه درختان تغذیه می‌کنند. لارو در خاک‌های مرطوب فعالیت بیشتری دارد.
فعالیت این حشره در سطح باغ لکه‌ای است.
کنترل تلفیقی کرم سفید ریشه:
برای آگاهی از روش های مختلف کنترل کرم سفید ریشه به لینک زیر در آپارات مراجعه فرمائید.
