مقدمه
پوسیدگی رزلینیایی نوعی بیماری قارچی درختان به حساب میاید. این قارچ در ابتدا به ریشه درخت حمله نموده و نوعی پوسیدگی سفید رنگ را برروی آن برجای میگذارد. درختان میوه دانه دار و هسته دار، دانه ریز و گلهای زینتی و درختان غیر مثمر مهم ترین میزبان‌های این بیماری به حساب میایند. این قارچ ممکن است به درختان خشکبار از جمله پسته و گردو و بادام نیز حمله کند. و باعث بروز خسارات زیادی برروی آنها بشود. البته درخت فندق؛ مقاومت مناسبی در برابر این بیماری از خود نشان میدهد.
عامل بیماری:
عامل این بیماری قارچیست که شکل جنسی بیمارگر Rosellinia necatrix Prill و فرم غیرجنسی آن Dematophora necatrix Hartig نام دارد.
علائم بیماری پوسیدگی رزلینیایی:
آلودگی در باغ در ابتدا برروی یک درخت ظاهر شده و رفته رفته در سطح باغ گسترش یافته و سایر درختان را نیز مبتلا میکند.
از مهم ترین علائم بیماری پوسیدگی رزلینیایی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
درجاتی از کم رشدی و یا توقف رشد برروی درختان مبتلا دیده میشود.
ریز شدن، خزان زودرس و ریزش برگ‌ها
باردهی کمتر درختان نسبت به سال قبل
کاهش کیفیت میوه‌ها و ریز و نارس شدن آنها
به تدریج درخت قوای خود را از دست میدهد. و در فصل بهار جوانه و شکوفه رشد نمیکند. در طی یک تا دو سال و یا به طور ناگهانی در همان سال اول؛ و در پی یک شوک دمایی یا شروع میوه دهی، درخت سبز خشک شده و میوه‌ها نارس تا فصل پاییز برروی شاخه‌ها باقی میمانند.
این قارچ در ابتدا به ریشه‌های مویی درخت حمله نموده و یک شبکه کرکی سفید رنگ را برروی آن ناحیه ایجاد میکند. که باعث پوسیدگی ریشه خواهد شد. این شبکه کرکی سفید رنگ در نهایت گسترش یافته و رنگ آن تیره تر میشود. سپس به ریشه‌های اصلی نفوذ نموده و باعث تخریب آنها خواهد شد. با تخریب فیزیکی ریشه؛ آوند آبکش نیز صدمه میبیند. خروج صمغ در محل آلودگی دیده میشود.
علائم بیماری روی پیاز خوراکی
چرخه بیماری:
میسلیوم های این قارچ می تواند مدتی طولانی در ریشه های پوسیده و گاهی به شکل توده های میسیلیومی متراکم در خاک یا چسبیده به بقایای ریشه زنده بمانند و زمستان گذرانی کنند.عفونت و نفود مستقیم ریسه های فعال به داخل ریشه های کوچک روی می دهد. این قارچ ها ازراه های تماس ریشه آلوده با ریشه سالم درختان مجاور و برعکس، پخش قطعات ریشه های پوسیده، خاک، آب و نهالهای عفونی انتشار می یابند.رطوبت زیاد و دمای 20-25 درجه مناسب این بیماری است و در خاکهای سنگین، زه دار و غنی از موادآلی شیوع دارد.
نحوه انتشار بیماری پوسیدگی رزلینیایی:
خاکهای سنگین و با رطوبت بالا و دمای پایین به گسترش بیشتر این بیماری کمک میکنند. این بیماری در ابتلا از طریق علف‌های هرز به ریشه درختان میرسد. البته درختان ضعیف تر بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند. از طریق تماس ریشه درخت به سایر درختان باغ؛ این بیماری رفته رفته در باغ گسترش میابد.
پیشگیری و کنترل بیماری پوسیدگی رزلینیایی:
- کاشت ارقام مقاوم؛ احتمال ابتلای درختان به این آفت را کاهش میدهند.
- با مشاهده علائم ابتلای یک درخت به این بیماری؛ حتما باید ریشه‌های درخت آلوده را به طور کامل از خاک خارج نموده و بسوزانید. در اطراف درخت کانالی ایجاد کنید که مانع از ارتباط ریشه‌ها با یکدیگر شود.
- در آن ناحیه میتوان از سموم شیمیایی بهره برد. نکته مهم در استفاده از سموم شیمیایی؛ نفوذ سم تا عمق 90 سانتی متری خاک است.
- استفاده از روش آبیاری قطره ای و یا نشتی به جای روش غرقابی؛ از گسترش این بیماری در سطح باغ پیشگیری میکند.
- مجموع روش‌های سموم و گرما درمانی خاک و هرس ریشه‌های آلوده و هوادهی به ریشه‌ها؛ تقویت درخت باید با هم انجام شود. تا بیماری از باغ ریشه کن شود.
مبارزه شیمیایی :
رزلينيا نكاتريكس به قارچ كش هاي سيستميك بنزيميدازول حساس است و توسـط توپـسين ام و بنوميل 2 در هزار در شرايط درون شيشه و گلخانـه مهـار شـده اسـت. سـم بنوميـل در كنتـرل پوسيدگي سفيد ريشه گردو در باغ و خزانه يكساله گردو موثر گزارش شده است (بهـداد، 1360 )در ژاپن، پوسيدگي سفيد ريشه انگور گلخانهاي و گلابي ژاپنـي توسـط سـموم توپـسين ام و اخيـراً توسط فلوزينام (بدليل پايداري بيشتر نسبت به توپسين ام)و در قهوه توسط سـم براسـيكل3 كنتـرل ميشود.
كاهش آلودگي با ضدعفوني خاك خزانه توسط كلروپيكرين در ژاپن، واپام و فرمـالين در هنـد و متيل بروميد در فرانسه موثر بوده است. محدوديت اصلي اين روش، نرسيدن سم به عمق مورد نظـر است. مثلاً متيل بروميد فقط زماني موثر است كه تا عمق 90 سانتي متري خاك نفوذ كنـد. تـدخين سطحي نه تنها موثر نيـست بلكـه بـا حـذف ميكروارگانيـسم هـاي آنتاگونيـست ماننـد تريكودرمـا، موجب تشديد بيماري ميشود.
به علاوه سطح خاك آلوده بايد به طور كامل ضدعفوني شود وگرنه مجدداً ميسيليوم ها از حاشيه هاي ضدعفوني نشده به خاك تدخين شده نفوذ ميكند.بررسي هاي انجام شده بر روي كنترل شيميايي پوسيدگي سـفيد ريـشه در ايـران نـشان داد كـه قارچكش هاي بنوميل يا توپسين ام (تيوفانات متيل)(80-40 گـرم در مترمربـع بـه عمـق 30 سـانتي متر)در نابود كردن ميسيليوم هـاي رزلينيـا نكـاتريكس در خزانـه و بـاغ گـردو بـسيار مـوثر هـستند. همچنين توصيه شده قبـل از كـشت، ريـشه نهـال را تـا ناحيـه طوقـه در محلـولي حـاوي بنوميـل يـا توپسين-ام (300 گرم) خاكستر يا خاك نرم (10كيلو)، پهن الك شده (5 كيلو)و آب (100 ليتر)فرو برد. در باغاتي كه تازه آلوده شدهاند، خارج كردن درخت آلوده و ريـشه هـاي آن و محلـول- ريزي در گود ريشه با بنوميل يا توپسين- ام (100 گرم بـر درخـت بـه صـورت محلـول 0/5%)و درسايه انداز ساير درختان از پيشرفت بيماري پوسيدگي رزلينيايي ريشه جلوگيري ميكند.
جمع بندی:
منشا اصلی بیماری پوسیدگی رزلینیایی درختان میوه نوعی قارچ است. که در اثر وجود رطوبت در خاکهای سنگین و دمای پایین به درختان حمله میکند. این بیماری از طریق تماس ریشه‌ها با یکدیگر انتقال میابد. از این رو در صورت مشاهده بیماری برروی یک درخت؛ به سرعت باید اقدامات لازم برای جلوگیری از گسترش آن را به انجام برسانید.
