پوسیدگی ذغالی Charcoal rot:
پوسیدگی ذغالی کنجد توسط قارچی به‌نام Macrophomina phaseolina (Tassi) Goid ایجاد می‌شود. علائم این بیماری شامل مرگ بوته و پوسیدگی ریشه و طوقه است. این آلودگی عملکرد کنجد را به‌شدت کاهش می‌دهد و اگر با بیماری بلایت فوزاریومی همراه شود خسارت بسیاری ایجاد می‌کند.
کنجد یکی از قدیمی‌ترین گیاهان اهلی‌شده در جهان است و از حدود ۵۰۰۰ سال پیش کشت می‌شده‌است. ویژگی‌های خاص کنجد مانند مقاومت آن به شرایط خشک و آب و هوای گرم، دورۀ رشد کوتاه، در دسترس بودن ارقام متنوع، درصد بالای روغن، مرغوبیت روغن و امکان کشت آن به‌عنوان محصول دوم پس از برداشت غلات، کنجد را به گیاهی محبوب کشاورزان بدل کرده‌است.
برای دستیابی به محصول مرغوب علاوه بر رعایت شرایط کشت و نیازهای زراعی، مراقبت‌های پس از کاشت نیز بسیار حائز اهمیت است. مهم‌ترین نگرانی پس از کشت محصولات مختلف دچار نشدن آن‌ها به بیماری‌ها، آفات و علف‌های هرز است. کنجد نیز از این قاعده مستثنا نیست. شناخت این موارد می‌تواند موجب تشخیص زودهنگام و در نتیجه کاهش خسارات احتمالی شود.
شاید این مطلب را هم دوست داشته باشید: دستورالعمل کاشت و آبیاری کنجد
گیاه کنجد بلافاصله پس از کاشت و در مراحل اولیۀ رشد بیشتر در معرض بیماری پوسیدگی ذغالی قرار دارد و در صورت آلوده شدن بوته‌های جوان طوقۀ آن‌ها پوسیده شده، گیاه از بین‌می‌رود. گیاهان بالغ نیز به این بیماری دچار می‌شوند و قسمت پایین ساقه به رنگ خاکستری درمی‌آید.
اگر بیماری در گیاهان بالغ شدت گیرد، رشد آن‌ها متوقف می‌شود و کوتاه‌تر از گیاهان سالم خواهند بود. در اثر بروز این بیماری ممکن است ساقۀ کنجد از ناحیۀ تغییر رنگ داده، دچار شکستگی شود.
تأثیر این بیماری بر روی غلاف‌ها و دانه‌های کنجد به‌صورت باز شدن پیش از موعد و چروکیدگی نمایان می‌شود. قارچ عامل بیماری پوسیدگی ذغالی دامنۀ میزبانی گسترده‌ای دارد که شامل بیش از چهارصد گونه از انواع گیاهان می‌شود.
از جمله میزبان‌های این بیماری می‌توان از بادام زمینی Avachis hypogaene، چغندر قند Beta vulgarius، کلم Brassica oleracea و سویا Glycine max نام برد. قارچ عامل بیماری می‌تواند تا چندین سال در خاک به حیات ادامه دهد.
این بیماری از بذر آلوده نیز منتقل می‌شود و برخی از علف‌های هرز کنجد نیز میزبان آن هستند. بیماری پوسیدگی زغالی در دمای بالای خاک و شرایط مرطوب گسترش می‌یابد بنابراین وجود زهکشی و تسطیح خاک برای ایجاد تهویۀ بهتر در جلوگیری از آن بسیار مؤثر است.
کنترل زراعی پوسیدگی ذغالی:
-استفاده از ارقام مقاوم،
-خودداری از کشت بذرهای آلوده،
-ایجاد تناوب ۴ تا ۵ ساله با گیاهان غیرمیزبان،
-زهکشی خاک،
-رعایت تاریخ کاشت،
-کاشت کنجد به‌صورت ردیف‌های فاصله داده‌شده با حبوبات، درنظرگرفتن حداکثر تراکم (۲۵۰ هزار بوته در هکتار) و مصرف کود فسفر است.
به‌طورکلی ارقام دانه قرمز حساسیت کمتری به این بیماری نشان می‌دهند. ارقام بومی تک‌شاخه نیز عمدتاً در برابر این بیماری مقاومند. کنترل بیولوژیکی بیماری با استفاده از کود های سبز و عوامل آنتاگونیست امکان‌پذیر است.
کنترل شیمیایی پوسیدگی ذغالی:
ضدعفونی بذر با کاپتافول (۳ در هزار) و یا کاربندازیم (۲ تا ۳ در هزار) و کاربرد کاربوکسین تیرام، تیوفانات متیل و کاپتان به‌صورت استفاده در خاک در کنترل شیمیایی این بیماری به‌کار می‌رود.
