پسیل یا عسک گلابی (Cacopsylla pyricola)
پسیل گلابی از آفات مکنده است و پوره ها و حشره کامل آن با فرو بردن خرطوم خود به داخل بافت گیاه از شیره آن تغذیه می کنند و با نام های شیره و عسلک گلابی نیز شناخته می شود. این آفت پر اهمیت ترین و کلیدی ترین آفت در باغات گلابی می باشد.
پوره ها و حشرات کامل برای تأمین مواد پروتئینی بدن خود مقدار زیادی شیره گیاهی را می مکند و پس از جذب مواد مورد نیاز، بقیه را با تغییراتی به صورت مایع چسبناکی که عسلک نامیده می شود، دفع می کنند.
مناطق انتشار و میزبان:
پسیل گلابی (Pear psylla) در اکثر مناطق ایران انتشار دارد و خسارت آن در مناطق گرم و خشک به مراتب بیش از نواحی سرد و مرطوب است. میزبان این آفت فقط درختان گلابی است و به تمام ارقام بومی و جنگلی در نقاط مختلف کشور خسارت می زند.
مورفولوژی:
تخم: اولین مرحله از زندگی آفت بوده که به صورت دسته های 50 عددی و هر کدام با اندازه ی 0.3 میلی متر هستند که به شکل ساده و یا با فرم مارپیچ روی برگ و یا شکوفه ها قرار داده می شود، البته تخمگذاری به صورت انفرادی نیز انجام می شود.
پوره: از تخمها پوره و یا نوزاد حشره خارج شده که رنگ بدن آن نارنجی بوده و بدن کشیده با طول 3 میلی متر دارد، این پوره ها در سنین آخر دارای لکه های تیره روی بال جلویی خود هستند و برای تبدیل شدن به حشره ی بالغ آماده می شوند.
حشره کامل: از آنجایی که این آفت زمستان را به شکل حشره ی کامل سپری می کند، ظاهر حشره ی کامل زمستان گذران با حشره ی کاملی که در تابستان سبب تکثیر آفت می شود متفاوت است، اندازه ی بدن در فرم تابستان گذران کمی بزرگتر و حدود دو و نیم میلی متر بوده و در فرم زمستانگذران این حشره کوچکتر و حدود 2 میلی متر است، حشره ی کامل پسیل گلابی دارای بدن کشیده، بالهای غشایی و رنگ بدن نارنجی همراه با لکه ها و یا نوارهای قهوه ای رنگ است.
زیست شناسی پسیل گلابی:
زمستانگذرانی بیشتر در زیر پوسته‌های تنه و شاخه‌های قطور درختان میزبان، محل تلاقی شاخه‌ها و در مواردی حتی روی نازک‌ترین شاخه‌ها و شکاف‌های موجود روی آنها، شکاف دیوارها، لابلای باقیمانده علف‌ها، داخل برگهای ریخته در کف زمین می‌گذرد. حشرات زمستانگذران با مساعد شدن شرایط آب و هوایی و بالا رفتن دما و همزمان با فعال شدن درختان و بیدار شدن آنها از خواب زمستانه روی درختان گلابی مهاجرت کرده و روی برگهای جوان و در کنار جوانه های میوه دهنده تخمگذاری می کنند.
تخمها پس از مدت کوتاهی تفریخ شده و در شرایط آب و هوای معتدل بهاره پوره ها شروع به تغذیه از بافت برگ و شکوفه ها می کنند، این پوره ها در بهار پس از 20 روز کامل شده و به سن آخر پورگی می رسند، در این زمان است که پوست اندازی کرده و تبدیل به حشره ی کامل می شوند، در زمان پوست اندازی پوره سن آخر یک قطره شیره ی حاوی مواد قندی از انتهای بدن پوره سن آخر خارج شده که به آن عسلک می گویند.
عسلک ترش شده چسبنده و قندی است و از همین رو ممکن است با چسبیدن به بدن حشره ی کامل مانع از حرکت و پرواز آن شود به همین دلیل ماده ای مومی نیز تولید می کنند که مانع از چسبیدن عسلک به بدن آنها شود.
حشرات کامل قدرت پرواز خوبی داشته و در صورت وزش باد ملایم نیز به خوبی می توانند تا فواصل دور تر پرواز کرده و باغات مجاور را نیز آلوده کنند، درختان گلابی در یک باغ در طی یک فصل در صورت انجام ندادن اقدامات کنترلی به راحتی درگیر شده و در صورتی که باغ درگیر تنش تغذیه و یا آبیاری باشد خسارت به شدت بالا می رود.
نحوه خسارت:
تغذیه‌ی پسیل گلابی منجر به توقف رشد و بدفرم شدن برگ‌ها و میوه‌ها می‌شود.
آلودگی شدید درخت گلابی به این آفت می‌تواند منجر به ریزش برگ‌ها و همچنین افتادن میوه‌ها از درخت قبل از رسیدن گردد.
گل‌هایی که توسط نسل اول آفت مورد حمله قرار می‌گیرند قهوه‌ای شده و از بین می‌روند.
تعذیه‌ی آفت در آخر فصل ممکن است میزان محصول سال بعد را با ضعیف کردن درخت و همچنین از بین بردن جوانه‌های میوه، تحت تاثیر قرار دهد.
پسیل گلابی به میزان زیادی عسلک ترشح می‌کند. کپک دوده‌ای که اغلب روی این عسلک‌ها رشد می‌کند می‌تواند روی شاخه‌ها، برگ ها و میوه های در حال رشد لایه‌ی سیاه چسبناکی را تشکیل دهد.
کنترل پسیل گلابی:
مدیریت باغ: از جمله فواصل درختان که نبایستی کمتر از ۸ متر انتخاب گردد، زیرا تراکم درختان به افزایش جمعیت و تولید مثل پسیل کمک می کند. به همین ترتیب هرس شاخه های اضافی و کاستن از انبوهی بیشتر از حد شاخ و برگ که موجب تهویه بیشتر می شود در نقصان انبوهی آفت بسیار موثر است. بنابراین انجام هرس زمستانه و تابستانه و همچنین حذف شاخه های آلوده به آفت، به طور مستقیم و غیرمستقیم روی کنترل آفت پسیل موثر است.
در صورتیکه استفاده از سموم روی پسیل اثر نداشته باشند، رشد آفت پسیل افزایش خواهد یافت. در صورتی که نوبت اول از سمومی استفاده شود که تخم ریزی را تحریک و طول دوره یک نسل را کوتاه تر کند، جمعیت پسیل پسته طغیان می کند. دقت کنید که سم پاشی به صورت مکرر و مخلوط با انواع دیگر سموم نباشد. این کار باعث حذف کامل دشمنان طبیعی آفت پسیل و افزایش رشد آن ها می شود.
مصرف کودهای شیمیایی ازته به ویژه سولفات آمونیوم و اوره در ماه های گرم سال شرایط را برای افزایش جمعیت پسیل فراهم می کند. مصرف بیش از حد ازت سبب رقیق شدن شیره گیاهی و رشد رویشی گیاه شده و شرایط برای تغذیه آفت پسیل فراهم می شود.
استفاده نکردن از کودهای دامی و چاله زنی و شخم عمیق در باغات به مدت طولانی می تواند در جمعیت پسیل موثر باشد. مصرف کود مرغی به مقدار زیاد و بدون هیچ نوع کود دیگر افزایش دهنده رشد جمعیت آفت پسیل پسته است.
کنترل طبیعی: امروزه استفاده از شیوه های کنترل طبیعی به صورت جایگزین کنترل شیمیایی در دنیا مورد استفاده قرار می گیرد، در مناطقی که شرایط آب و هوایی برای رها سازی عامل کنترل طبیعی مانند شکارگرها و یا پارازیتوئید ها مناسب باشد جمعیت شکارگر و یا پارازیتوئید در انسکتاریومها و یا شرکتهای خاص پرورش داده شده و در طبیعت رها سازی می شوند.
رها سازی دشمنان طبیعی این آفات که بیشتر به عنوان شکارگر مراحل پورگی استفاده می شوند در مناطق با آب و هوای بسیار گرم و خشک مناطق مرکزی ما امکان پذیر نیست بنابراین راه دیگر استفاده از دشمنان طبیعی حمایت از جمعیت بومی موجود در منطقه است، در هر منطقه ای که آفتی وجود داشته باشد بلاشک دشمن طبیعی آننیز وجود دارد اما متاسفانه به دلیل سم پاشی بی رویه و تعداد نسل پایینی که دارند جمعیت آنها به شدت کاهش پیدا کرده است.
حمایت از جمعیت دشمنان طبیعی بومی یک منطقه تنها با استفاده نکردن بی رویه از سموم کشاورزی امکان پذیر است، در برخی موارد نیز گرده پاشی برای تحریک تولید مثل و تغذیه ی آنها انجام می شود که برای اینکار از قبل باید جمعیت دشمن طبیعی شناسایی شده باشد و سپس برای حمایت از آنها گرده مناسب تهیه و روی درختان پاشیده شود.
راه دیگر کنترل طبیعی استفاده از کارتهای زرد چسبنده است، در این روش نیز از سموم شیمیایی استفاده نمی شود، حشرات کامل به دلیل جذابیت رنگ زرد به آن جلب شده و به کارتها می چسبند، برخی کارتهای زرد حاوی ماده ی بو دار جلب کننده نیز هستند که خاصیت آنها را چند برابر می کند، در این مورد باید کارتها به طور مداوم پایش شده و کارتهایی که از حشره پر شده و یا خاک آلود شده اند را با کارت جدید جایگزین کنید.
کنترل شیمیایی: کنترل شیمیایی در باغداری اصولی به عنوان آخرین اقدام برای کنترل آفات و بیماریها مورد استفاده قرار می گیرد چرا که در باغداری اصولی با رعایت اصول باغبانی صحیح و کاشت ارقام مقاوم نیازی به سم پاشی نیست، اما سمپاشی بی رویه و تکیه بر سم پاشی به عنوان تنها را کنترل آفات سبب طغیان آنها پس از چند سال و از کنترل خارج شدن آفت می شود.
به منظور کنترل شیمیایی عسلک گلابی بهتر است سم پاش در اواخر زمستان و قبل از باز شدن شکوفه ها انجام شود، با این کار جمعیت آلوده کننده ی اولیه به شدت کاهش پیدا می کند، در صورتی که این مرحله را از دست دادید در شرایط آب و هوای گرم و خشک در طول فصل دو یا چند مرتبه سم پاشی با سموم ایمن که برای جمعیت دشمنان طبیعی مضر نباشد توصیه می شود.
