مقدمه:
پسیل پسته یکی از شناخته‌ترین آفت‌های رایج پسته و حشره‌ای بومی ایران است که در صورت کنترل نشدن آثار مخربی چون ریز برگ، کاهش تناژ و خشک شدن درختان را بر باغات پسته تحمیل می‌کند و سودآوری کشاورز را به حداقل می‌رساند.
برای پیشگیری و مقابله با پسیل پسته روش‌های متعددی چون استفاده از بهترین سم برای پسیل پسته، مبارزه بیولوژیکی، مکانیکی و شیمیایی وجود دارد اما بهترین آنها استفاده از کود سیلیکات پتاسیم است که در ادامه این نوشته به شرح هر کدام به همراه نکات کاربردی آن می‌پردازیم.
نام علمی پسیل پسته Agonoscena pistacia می باشد. این آفت دارای سه مرحله ی زندگی تخم، پوره و حشره کامل می باشد که دو مرحله ی پوره و حشره کامل می تواند خسارت اقتصادی زیادی ایجاد کند. شیره خشک نام دیگر پسیل است که به گویش محلی بوده و بر گرفته از دفع عسلک این آفت و خشک شدن سریع آن در مجاورت هوا می باشد.
چرخه ی زندگی پسیل پسته:
ابتدا حشرات کامل روی درختان پسته استقرار یافته و سپس جفت گیری و تخم ریزی می کنند و در هر دوره تخم ریزی ۵۰ تا ۶۰ تخم روی خوشه و برگ های پسته دیده می شود که تفریخ این تخم ها بعد از گذشت ۵ تا ۱۰ روز انجام شده و مرحله ی پورگی شروع می شود. فعالیت پوره های پسیل از اوایل اردیبهشت آغاز شده و حدود ۲۰ روز به طول می انجامد.
آثار مخرب و زیان آور پسیل پسته:
پسیل پسته در دو مرحله ی پورگی و حشره کامل خسارت زا می باشد. پوره های پسیل با استفاده از خرطوم خود از شیره ی گیاهی درختان پسته تغذیه می کنند و ماده ی سفید رنگی به نام شکرک و یا عسلک ترشح می کنند.
علت به وجود آمدن آفت پسیل پسته چیست؟
علت اصلی به وجود آمدن آفت پسیل پسته به عوامل گوناگونی ربط دارد از فاکتورهایی مانند شرایط آب‌وهوایی مساعد برای رشد این آفت گرفته تا سمپاشی، آبیاری و تغذیه نامناسب. در ادامه به بررسی عوامل پدیدار شدن آفت پسیل در باغات پسته خواهیم پرداخت:
سمپاشی نادرست و یاعدم مصرف بهترین سم برای پسیل پسته:
در صورت استفاده از سم پسیل پسته نامناسب خصوصاً در نوبت اولیه سمپاشی، ممکن است فرآیند تخم‌ریزی پسیل پسته تحریک شود و طول دوره یک نسل کوتاه‌تر شود که همین عوامل در کنار هم باعث افزایش جمعیت آفت پسیل می‌شود.
بنابراین توصیه می‌شود از سم جدید پسیل پسته که معتبر باشد استفاده کنید. همچنین کارشناسان کشاورزی توصیه می‌کنند به‌صورت مکرر عمل سمپاشی را انجام ندهید؛ زیرا باعث ازبین‌رفتن کامل دشمنان طبیعی آفات شده و رشد پسیل را بیشتر می‌کند.
اگر پس از اتمام مراحل رشد پسیل پسته و در زمانیکه چرخه رشد آفت کامل شده باشد یا شکرک زیادی روی برگ‌های درخت پسته وجود داشته باشد، از سم پسیل پسته استفاده کنید، تأثیر سموم روی آفت محسوس نیست؛ بنابراین سمپاشی باغات پسته در زمان نادرست یکی دیگر از عوامل به‌وجودآمدن این آفت مخرب است.
آبیاری نامناسب:
آفت پسیل پسته در شرایط کم آبی و خشکی بهتر رشد می‌کند، بنابراین باید دقت داشته باشید که باغ پسته شما دچار کم آبی نشود و آبیاری را در زمان و دور مناسب انجام دهید و از آبیاری بیش‌ازحد و سنگین باغات پسته نیز پرهیز نمایید.
مقاومت پایین رقم پسته در برابر آفت:
ارقام مختلف پسته در برابر حمله آفات از جمله آفت پسته مقاومت متفاوتی دارند. برای مثال ارقام اکبری، کله قوچی و احمدآقایی باعث جذب بیشتر پسیل پسته می‌شوند.
تغذیه و کوددهی نامناسب:
کمبود عناصر غذایی مختلف از جمله درشت‌مغذی‌ها و ریزمغذی‌های مورد نیاز درخت پسته منجر به تضعیف درختان و در نتیجه بروز آفات و بیماری‌های مختلف از جمله آفت پسیل می‌شود.
باید از کودهایی چون سیلیکات پتاسیم برای افزایش مقاومت درختان پسته استفاده نمود. در صورت استفاده نامناسب از کودهای شیمیایی از جمله کودهای ازته خصوصاً در فصول گرم سال، شرایط برای بروز آفت پسیل پسته فراهم می‌شود.
استفاده مکرر از کودهای ازته باعث رقیق شدن شیره گیاهی شده و تغذیه و باروری آفت پسیل پسته را تسهیل می‌کند. مصرف بیش از اندازه کودهای حیوانی مثل کود مرغی نیز باعث افزایش جمعیت این آفت می‌شود.
عدم رعایت تراکم کاشت و هرس صحیح:
در صورت عدم رعایت تراکم کاشت و کاشتن درختان در فاصله‌های نزدیک به هم، انجام ندادن هرس زمستانه و تابستانه یا حذف نکردن قسمت‌های آلوده درخت شاهد افزایش رشد این آفت و تحمیل خسارات جبران‌ناپذیر به درختان پسته خواهیم بود.
نشانه های خسارت پسیل پسته:
تغذیه ی پوره های پسیل از شیره ی گیاهی و تولید عسلک
بد منظره شدن شاخه و برگ
تولید شکرک زیر درختان
ریزش برگ ها، جوانه ها و دانه های کوچک
افزایش درصد پوکی و ناخندانی میوه
خسارت های ناشی از شکرک و یا عسلک پسیل پسته:
· عدم تشکیل و یا ناقص شدن تشکیل مغز پسته
· پیچیدگی، زردی، خشکی و جمع شدن برگ های پسته
· ریزش جوانه های زایشی درخت در صورت خسارت شدید پسیل پسته
· ریزش برگ های درختان
· ضعف درختان پسته در اثر تغذیه ی پوره ها
· کاهش میزان محصول پسته
خسارت های ناشی از حشرات بالغ پسیل بر روی درختان پسته:
حشرات بالغ پسیل نیز با تغذیه از شیره ی گیاهی درختان پسته می توانند خسارت هایی مانند پوره ایجاد کنند. عواملی همچون گرم شدن هوا، استفاده از سموم غیر مجاز و عدم رعایت زمان سم پاشی مناسب بر تشدید خسارت پسیل پسته اثر گذار می باشند.
شاید این مطلب را هم دوست داشته باشید: شناسایی پسیل زیتون و راه های مبارزه آن
کنترل و درمان پسیل پسته:
برای مقابله با آفت پسیل پسته روش‌های پیشگیرانه و درمانی متنوعی وجود دارد. دقت داشته باشید که در صورت نادیده گرفتن این آفت، خسارت در درخت پخش شده و باعث آسیب‌دیدگی شدید و ریزش جوانه‌های زایشی سال بعد می‌شود.
توصیه می‌شود حتما اقدامات پیشگیرانه و مراقبتی را برای جلوگیری از آسیب دیدن درختان پسته انجام دهید. انتخاب شیوه دست کنترل و دفع آفت پسیل پسته به عواملی چون چرخه زندگی آفت، شرایط محیطی منطقه و غیره بستگی دارد. در ادامه به بررسی روش‌های نوین درمان آفت پسیل پسته می‌پردازیم:
شخم زدن خاک باغات پسته در فصل زمستان:
شخم زدن در فصل زمستان در کاهش جمعیت پسیل پسته تاثیر فوق العاده ای دارد؛ زیرا زیستگاه این آفت در سطح و یا زیر خاک و برگ می باشد و با شخم زدن در واقع زیستگاه آن نابود می شود. بهترین زمان شخم زدن علیه پسیل اواخر آذر ماه تا اوایل اسفندماه می باشد. اگر خاک باغ پسته در فصل زمستان شخم زده شود درختان از گزند پسیل در بهار سال بعد مصون می مانند. عملیات شخم زمستانه علاوه بر از بین بردن پسیل در کاهش جمعیت آفات دیگری مثل شته های علف هرز و زنبورهای هیپرپارازیتویید نیز موثر می باشد.
استفاده از کارت های زرد در باغات پسته:
یکی از روش های به دام انداختن آفت پسیل نصب کارت های زرد رنگ می باشد. رنگ زرد این کارت ها توجه پسیل های پسته را به سمت خود جلب می کند. بهتر است کارت های زرد چسبنده در هر هکتار بین ۱۰۰ تا ۴۰۰ عدد در قسمت تاج بیرونی درختان پسته نصب شوند. اواخر اردیبهشت ماه تا اوایل خرداد ماه بهترین زمان نصب کارت زرد می باشد. وجود چسب مخصوصی که روی این کارت ها می باشد بین ۱۰ تا ۱۵ روز خاصیت چسبندگی خود را حفظ می کند. کار تله گذاری باید قبل از تخم ریزی حشرات بالغ انجام شود . علاوه بر پسیل زنجره پسته و تعدادی از زنبورهای پارازیتوئید توسط کارت زرد جلب می شوند. پس زمان استفاده از کارت زرد باید طوری تنظیم شود که حشرات مفید کمتری در باغ باشند که یکی از این زمان ها بعد از تورم جوانه ها و قبل از باز شدن کامل برگ ها می باشد.
مبارزه ی بیولوژیک:
روش مبارزه ی بیولوژیک با پسیل پسته هیچ عارضه ی مخربی نداشته و از طریق دشمنان طبیعی پسیل انجام می شود. بالتوری سبز، زنبور psyllaephagus pistacia ، و کفشدوزک پسیل خوار ، کنه های شکارگر،عنکبوت ها و سن ها دشمنان طبیعی پسیل پسته می باشند.
یکی دیگر از روش‌های بیولوژیکی درمان پسیل پسته، استفاده از کارت‌های زرد چسبنده است که برای به دام انداختن آفات خصوصاً پسیل‌های بالغ استفاده می‌شود. بهترین زمان نصب این کارت‌ها در باغ پسته از اواخر اردیبهشت تا اوایل خرداد ماه و بعد از تورم جوانه‌ها است.
چسب این تله‌ها 10 تا 15 روز خاصیت چسبندگی دارد و بهتر است زمانی از این کارت‌ها استفاده کنید که حشرات مفید کمتری در باغ حضور داشته باشند. بهتر است به‌ازای هر هکتار از حداقل 2000 کارت زرد رنگ به‌صورت ضربدری بین ردیف‌ها استفاده کنید.
مبارزه ی شیمیایی علیه پسیل پسته با استفاده از سموم شیمیایی:
برای مبارزه ی شیمیایی باید دقت داشت که از سموم کم خطری مثل هگزافلومورون (کنسالت)، اسپری رودیکلوفن، اسپری تترامات (موونتو) استفاده کرد. بهترین زمان استفاده از سم پسیل در اواسط فصل زراعی یعنی تیر و مرداد می باشد، زیرا جمعیت دشمنان طبیعی در این زمان کمتر و میزان حساسیت درختان در برابر پسیل بیشتر می باشد. زمان استفاده از این سموم در مبارزه علیه پسیل اهمیت زیادی دارد.
راهکارهای ساده برای کنترل پسیل پسته
· استفاده از ارقام مقاوم پسته نسبت به پسیل:
درجه ی مقاومت هر یک از ارقام پسته اکپری، احمد آقایی، کله قوچی و اوحدی نسبت به آفت پسیل متفاوت می باشد. اگر از رقم مقاومی مثل اوحدی استفاده شود محصول پسته کمتر در برابر پسیل آسیب می بیند. توجه داشته باشید که رقم های اکبری، احمدآقایی و کله قوچی ارقام آسیب پذیر تری در برابر خسارت پسیل می باشند.
· استفاده از کودهای مایع بیولوژیک:
یکی از بهترین روش هایی که برای کنترل پسیل پسته استفاده می شود مصرف کودهای مایع بیولوژیک مانند سیلیکات پتاسیم می باشد که نه تنها در کاهش جمعیت پسیل موثر است بلکه برای تغذیه ی برگ ها نیز مفید می باشد.
· آبیاری منظم:
اگر درختان پسته به طور منظم آبیاری شوند تا حد زیادی از خسارت پسیل پسته جلوگیری می شود. فروردین، تیر، مرداد و شهریور از جمله ماه هایی می باشند که آبیاری درختان پسته در آن ها باید به طور منظم انجام شود.
