پروانه ساقه خوار غلات
نام علمی: Ochsenheimeria vacculella
خانواده: Ochsenheimeriidae
مشخصات زیست شناسی خسارت و کنترل
رنگ عمومی بدن و بالهای جلو این پروانه قهوه‌ای خاکستری و دارای نقاط روشن است. رنگ سطح زیرین بدن روشن تر میباشد. بند ششم شکم از سطح پشتی زرد روشن شاخه بوده که از مشخصات بارز آفت میباشد. فرق سر پوشیده از فلسهای باریک انبوه و کاهی رنگ است که در انتها دو میشود چشمهای مرکب گرد و نسبتاً کوچک بوده ضمناً یک جفت چشم ساده نسبتاً بزرگ در کنار حفره‌های شاخک دیده میشود. شاخک ساده و کوتاه است.
شکل ۶۱ – پروانه ساقه خوار غلات O.vacculella
این آفت اولین بار در منطقه اصفهان دیده شد ولی آن را در مناطق کرج، اراک و قزوین نیز به میزان اندک می‌‌توان یافت. این آفت گذشته از گندم روی جو، چاودار و تعدادی از گیاهان غیر اهلی خانواده گندمیان فعالیت می‌کند. خسارت این آفت میتواند چشمگیر باشد. این حشره یک نسل در سال دارد. زمستان گذرانی به صورت تخم در شکاف دیوارهای حاشیه مزارع غلات صورت می‌گیرد. لاروها در اواخر زمستان و اوایل بهار از تخم خارج شده و توسط جریان باد به گیاهان میزبان منتقل می‌شوند. لارو زرد متمایل به سفید با سرسیاهرنگ است که دارای دو ناحیه قهوه‌ای تیره روی پیش گرده و بند آخر شکم میباشد.
شکل ۶۲ – تغذیه لارو O.vacculella از خوشه در غلاف
لاروهای سنین اولیه پس از انتقال به روی میزبان از پهنک برگ و لاروهای مسن تر از ساقه یا خوشه تغذیه میکنند که در این صورت خوشه خشک یا سفید میشود. تا قبل از شفیرگی هر لارو میتواند به چندین ساقه خسارت بزند. شدیدترین خسارت را لاروهایی وارد میکنند که مستقیماً از خوشه و یا قسمتهای زیر آن تغذیه کرده و باعث خشک شدن خوشه و ایجاد حالت «خوشه سفیدی» می‌شوند. دوره شفیرگی در اوایل خرداد و لابلای برگ پرچم و یا ساقه میزبان طی شده و حشرات کامل در نیمه دوم خرداد ماه از پیله خارج می‌شوند. تابستان را در شکاف دیوارهای حاشیه مزارع به سر برده و در اواخر فصل جفت گیری و در همان محل تخمریزی میکنند. این آفت فقط در طی روز فعال است. درصد قابل توجهی از لاروهای آفت زمانی که وارد مرحله شفیرگی می‌شوند توسط زنبورهایی از خانوادههای Braconidae و Eulophidae پارازیته می‌شوند. نقش پرندگان نیز در از بین بردن این آفت چشمگیر میباشد.
در حال حاضر هیچگونه اقدام کنترلی علیه این آفت الزامی نیست.
شکل ۶۳ – لاروهای سن یک آفت بر روی شبکه تارهای ابریشمی و انتشار آنها توسط باد در سطح مزرعه
شکل ۶۴ – خسارت اصلی آفت به صورت حالت خوشه سفیدی در سطح مزرعه
منبع: آفات و بیمار‌‌ی‌های مزارع گندم در ایران – سازمان تحقیقات و آموزش کشاورزی
