فروت ست در مرکبات

فروت ست یا Fruit Set به معنی تنظیم میوه است؛ یعنی مجموعه­ ی تغییراتی که در نهنج گل اتفاق می‌افتند تا میوه­ ی اولیه تشکیل شود. در واقع مرحله شروع تشکیل میوه را فروت ست می‌گویند. در این زمان تقسیم سلولی (ظرفیت‌سازی برای رشد) بیشتر از بزرگ شدن سلولی اتفاق میافتد. این همان زمانی است که میوه کوچک است و سرعت رشد بسیار پایینی دارد. به عبارت دیگر، فروت­ ست مرحله‌ای است که در آن جوانه‌ها باید برای یک مرحله­ ی زایشی ایده آل آماده شوند.

از آنجایی که شرایط رشد و نموی درختان مرکبات با درختان خزان کننده مانند هسته دارها و دانه دارها مثل سیب و گلابی متفاوت است و نیز به دلیل همیشه سبز بودن این درختان، شرایط تغذیه­ ای آن از جمله مراحل محلول ­پاشی کودهای فروت­ ست در مرکبات قطعاً اختلافاتی با سایر درختان دارد. برای داشتن باردهی خوب در سال آینده و کیفیت بالای میوه در مرکبات، تغذیه در طول سال شایان اهمیت ویژه­ است که یکی از مراحل مهم تغذیه­ ای در مرکبات، مرحله­ ی فروت ست می­ باشد.

اهمیت اجرای مراحل فروت­ ست در مرکبات:

در تمام درختان میوه دو نوع جوانه وجود دارد که شامل جوانه های رویشی و زایشی­ اند، اما از نظر زمان انگیزش، آغازش و تمایز جوانه ­ها تفاوت­ های بسیاری میان درختان مختلف وجود دارد. درختان مرکبات نیز از این قائده مستثنی نیستند و باید برای رسیدن به میوه، توجه ویژه ­ای به جوانه­ ها به ویژه جوانه های زایشی داشته باشید. در صورتی که اقدامات لازم تغذیه­ ای را به منظور تقویت جوانه های زایشی از بعد از برداشت میوه­ ها انجام ندهید، نباید منتظر میوه ­های باکیفیت و بهبود عملکرد در سال آینده در باغ خود باشید. بنابراین، اهمیت به محلول­ پاشی سالانه کودهای حاوی عناصر فروت ست مرکبات با هدف تقویت جوانه ها برای سال آینده، ظرفیت سازی برای رشد میوه در سال بعد و تضمین تشکیل جوانه های گل باکیفیت امری ضروری به نظر می­ رسد.

مهم‌ترین مزایای محلول­پاشی کودهای فروت­ ست برای مرکبات:

• افزایش گرده افشانی و تلقیح گل: مرکبات برای گل‌دهی به اسیدهای آمینه، فسفر، بور، روی، منگنز و مولیبدن نیاز دارند. این عناصر در کود فروت­ ست وجود دارد. همچنین عنصر نیتروژن نیز به مقدار بسیار کم­تر از سایر عناصر در کودهای فروت ­ست مورد نیاز می­ باشد.
• افزایش احتمال تبدیل شدن گل به میوه: کلسیم به عنوان مهم‌ترین عنصر مورد نیاز باغات مرکبات باید به میزان قابل‌ توجهی در محلول­ پاشی مراحل فروت ست مرکبات به  کار گرفته شود. محلول پاشی مرکبات با کود فروت ست با وجود عناصر روی، منگنز و اسیدآمینه باعث افزایش کلروپلاست و آنزیم‌های گیاهی می‌شود که این عوامل احتمال تبدیل شدن گل به میوه را افزایش می‌دهد.
• افزایش سود اقتصادی باغداران: در صورتی که محلول ­پاشی فروت­ ست به صورت صحیح در باغات مرکبات انجام شود، باعث بهبود گرده افشانی، افزایش تولید محصول سالم و در نتیجه سودآوری برای کشاورزان می‌شود.
• افزایش کیفیت میوه­ ها:  عنصر روی موجود در فروت ست برای مرکبات باعث افزایش سنتز پروتئین گیاهی و بهبود کیفیت میوه­ ها می‌شود.

زمان محلولپاشی فروت­ ست در مرکبات:

برای مرکباتی مانند نارنگی، پرتقال، لیمو شیرین، لیمو ترش، نارنگی، نارنج و گریپ­ فروت، ۷۰ درصد ارزش استفاده از کودهای فروت­ ست در زمان تورم جوانه‌ها و باز شدن برگ‌های اولیه تا قبل از تشکیل گل یعنی از اسفند تا اردیبهشت است؛ در حقیقت، بهترین زمان محلول­پاشی فروت ­ست در مرکبات چند هفته قبل از گلدهی در زمان رویت سرآغازه‌های گل و قبل از باز شدن گل­ ها یعنی از اواخر اسفند تا اواخر فروردین می­باشد. توجه داشته باشید که در مرکبات جنوب کشور دوره قبل از گلدهی مصادف با آبان تا بهمن ماه می­باشد.

بعد از تشکیل میوه‌های مرکبات یعنی در زمان فندقه شدن میوه‌ها نیز (اردیبهشت تا خرداد) سهم و ارزش محلول پاشی کودهای حاوی عناصر مورد نیاز مرحله فروت ست برای مرکبات ۳۰ درصد می­ باشد.

بیشتر بخوانید : فروت ست چیست؟ و معرفی بهترین کودهای فروت ست

کود فروت ست اورال قابل استفاده در کلیه محصولات باغی قابل جذب از طریق برگ جهت رفع کمبود ازت، روی و بر گیاه
این کود حاوی 8درصد ازت (N)، 6.5درصد روی (Zn)، 2.5درصد بور (B) می‌باشد و در بسته‌بندی یک لیتری عرضه می‌گردد.

عناصر تغذیه ­ای مهم برای مرکبات در کود فروت­ ست:

درختان میوه از جمله مرکبات برای تقویت جوانه‌های بارده به تمامی عناصر ماکرو و میکرو نیاز دارند و تغذیه گیاه با چند عنصر خاص اصولی و علمی نمی‌باشد. اگرچه بعضی از عناصر در هر یک از مراحل رشد و نموی گیاهان از اهمیت بیشتری برخوردار هستند ولی این بدان معنی نیست که گیاه از مصرف سایر عناصر بی­ نیاز باشد. درختان زمانی رشد اولیه و فروت ست مطلوبی خواهند داشت که جوانه‌ها هیچ‌ گونه کمبودی از هیچ‌کدام از عناصر مورد نیاز را نداشته باشند.

نیتروژن (N):

مهم‌ترین عنصری است که جوانه‌ها باید در ابتدای رویش خود دریافت کنند. چون مسلماً درخت به دلیل فعالیت اندک ریشه در اوایل بهار نخواهد توانست این نیاز بالا را تأمین کند، در نتیجه اندازه میوه‌ها و عملکرد نهایی به شدت افت خواهد کرد.

کلسیم (Ca):

کلسیم عنصری است که در ساختار دیواره سلولی گیاهان نقش کلیدی دارد و در کمبود این عنصر رشد سلولی به شدت افت خواهد کرد و موجب ریز بودن میوه‌ها خواهد شد. همچنین به این دلیل که کلسیم، عنصر اصلی در پیغام‌رسانی و سیگنالینگ است، در ذخیره‌سازی عناصر در جوانه‌ها نقش مهمی ایفا می­ نماید.

پتاسیم (K):

یک عنصر سیگنالینگ برای انتقال قند درون گیاه است. پس از برداشت میوه انتقال قند از برگ‌ها به جوانه‌ها بسیار اهمیت پیدا می‌کند و به دلیل این که برگ رو به پیری می‌رود باید این انتقال سریع‌تر انجام بگیرد. به همین دلیل است که محلول‌پاشی پتاسیم اهمیت بالایی پیدا می‌کند.

آهن (Fe):

از جمله عناصری است که به دلایل مختلف جذب آن توسط ریشه با مشکل مواجه می‌شود و برگ‌ها دچار کمبود این عنصر می‌شوند. از طرفی فعالیت ریشه در اوایل بهار پایین است و این کمبود آهن را دو چندان می‌کند. کمبود آهن و نیتروژن در زمان شروع تشکیل میوه (فروت ست) یکی از عواملی است که باعث رنگ‌پریدگی و زردی برگ‌ها می‌شود. پس قطعاً باید در سال قبل این عنصر در جوانه‌ها ذخیره شود تا از بروز این مشکلات جلوگیری شود.

بور(B):

عنصری کم‌مصرف در گیاه است که در زمان تشکیل لوله گرده اهمیت بیشتری نسبت به سایر مراحل پیدا می‌کند. این بدان معنی نیست که باید به مقدار بسیار بالایی مصرف شود چرا که در هر صورت این یک عنصر ریزمغذی است و باید حد پایین آن رعایت شود و مقادیر بالای آن مسمومیت برگ­ها و مشکلات بیش­تری را به همراه دارد. همان­طور که گفته شد این عنصر نیز باید پس از برداشت میوه در داخل جوانه‌ها ذخیره شود.

روی (Zn):

روی نیز همانند بور از عناصر ریزمغذی محسوب می‌شود که اهمیت آن در زمان فروت­ ست بیشتر می‌شود. این عنصر در تولید کلروفیل، فعالیت برخی آنزیم‌ها و عملکرد هورمون اکسین نقش دارد. در صورتی که روی در جوانه‌ها ذخیره‌سازی نشود، در اوایل بهار کمبود این عنصر اتفاق خواهد افتاد. کمبود روی به علت کاهش تولید کلروفیل و کاهش فعالیت هورمون اکسین باعث کوچک ماندن برگ‌ها می‌شود، که قطعاً برگ‌های کوچک نخواهند توانست فتوسنتز مطلوبی برای تولید میوه ایده آل داشته باشند.

منگنز (Mn):

منگنز در تولید کلروفیل، فرآیندهای آنزیمی، تولید پروتئین، متابولسیم نیتروژن و … نقش دارد که حضور آن در برنامه غذایی فروت ست کمک زیادی به فعالیت برگ ها و تشکیل میوه خواهد کرد.

منیزیم (Mg):

مولکول مرکزی کلروفیل (عامل رنگ سبز برگ) است که بدون آن، فتوسنتز نمی‌تواند رخ دهد. دیگر نقش‌های مهم و مؤثر منیزیم عبارت‌اند از: انتقال انرژی، شکل‌گیری دیواره سلولی، سنتز پروتئین، نشاسته و چربی. این‌ دلایل برای مصرف این عنصر پس از برداشت بسیار محکم هستند.

• سایر عناصر ریزمغذی هر کدام نقش‌های متعددی در بخش‌های مختلف گیاه دارند. این عناصر هر چند که کم‌مصرف هستند ولی بسیار برای گیاه ضروری‌اند و حتماً باید قبل از ریزش برگ‌ها در جوانه‌ها ذخیره شوند.