شپشک واوی سیب (Lepidosaphes malicola)
شپشک واوی سیب یا سپردار واوی سیب براي اولين بار در سال ۱۳۱۳ از ایران توسط Bodenheimer جمع آوری شد، و به اسم سپردار واوي نارون نامگذاري گردید و در سال ۱۳۲۴ کوثری در ليست اسامي شپشک هاي گياهي ایران از این سـپردار بر روي درختان سيب نام برد.
مناطق انتشار و میزبان:
این آفت در اغلب نواحي كشت درختان سیب در ایران از جمله اسـتان هاي خراسان، آذربایجان شـرقي و غربي، البرز، تهران و در اسـتان اصفهان، در منطقه سميرم حضور داشته و مخلوط با گونه سپردار واوي نارون در باغات سیب وجود دارد و به درختان سیب خسارات فراوانی می زند.
علاوه بر سيب، این آفت درختان گلابي، به، هلو، زردآلو را مورد حمله قرار مي دهد. حتي در ميان درختان غير مثمر نيز براي این آفت ميزبان هایي گفته شده است.
این آفت روي ارقام زودرس و تابسـتانه خسـارت بيشـتري نسـبت به ارقام دیررس و پایيزه وارد می كند.
مورفولوژی:
حشره ماده: بدن به شکل گلابی و به رنگ کرم تا قهوه‌ای روشن است. این شپشک با تولید تخم‌هایی سفیدرنگ و بیضی‌شکل می‌تواند تا 148 تخم بگذارد.
پوره‌ها: در اواسط بهار از تخم‌ها خارج می‌شوند و قابلیت حرکت دارند و با تغذیه از شیره درخت باعث ضعف گیاه می‌شوند.
زیست شناسی:
شپشک واوی سیب (Lepidosaphes malicola) بر خلاف سپردار واوي نارون، در شرایط آب و هوایي استان هاي تهران و البرز داراي دو نسل در سال است. زمستان گذراني این آفت به شکل تخم زیر سپر بوده و تعداد تخم هایي كه این آفت در زیر پوللک زمستان گذران می گذارد، حداقل ۱۲ و حداكثر ۱۴۸ عدد است. خروج پوره هاي سن اول در نسل آفت در شرایط آب و هوایي استان البرز حدود ۱۳-۱۷ روز می باشد. و طول دوره تخم ریزي آفت در نسل اول آفت ۱۴-۱۹ روز است.
نحوه خسارت شپشک واوی سیب:
شپشک واوی سیب بـا مکيـدن شيره گيـاهي و همچنين ایجـاد اختلالات فيزیولوژی باعث ضعف شدید و مرگ درختان می شود. درختان آلوده داراي برگ هاي كوچک و رنگ پریده، ميوه هاي بد شکل و ریز و سرشاخه هاي خشک مي باشد. در مناطقي كه آلودگي شدید باشد، درصد بالایی از برگ درختان، شاخه ها و حتي ميوه ها آلوده شده. و اغلب سطح تنه و سر شاخه ها از چندین لایه از سپر این آفت پوشیده شده است. در اثر عدم كنترل، صدمه جبران ناپذیري به درختان وارد می گردد. و ضـعف ناشـي از این كار، درخت را مسـتعد خسـارت دیگر آفات، خصوصا چوب خوارها و پوسـت خوارها مي كند. همچنین ميزان محصــول و كيفيت آن نيز به شدت كاهش مي یابد.
کنترل شپشک واوی سیب :
برای مبارزه با شپشک ها، سه راه حل کلی وجود دارد. این آفات بایستی با استفاده از کنترل زراعی، کنترل بیولوژیکی و یا کنترل شیمیایی محاصره شوند و به این ترتیب در مراحل اولیه از تکثیر آن‌ها جلوگیری کرد. یکی از راه حل هایی که در مورد شپشک های سپردار به شکل موثر عمل می‌کند، استفاده از زنبورها به منظور مقابله بیولوژیکی است.
گونه ای از زنبورها تحت عنوان زنبور پارازیتوئید، می‌توانند برای مقابله با شپشک واوی، به خوبی عمل کنند. بوپروفزین نیز از سمومی است که می‌توان برای مبارزه با این آفت از آن استفاده کرد.
برخی از گونه های نهال از ابتدا در برابر بسیاری از آفت و مشکلات از جمله واوی مقاوم هستند. بنابراین می توان با استفاده از آن‌ها خسارات را تا حد زیادی کاهش داد. همچنین سم پاشی به موقع می‌تواند تاثیر به سزایی در کنترل آن‌ها داشته باشد.
اما در صورت بروز بیماری لازم است تا به موقع اقدامات لازم برای مدیریت آن را انجام داد. در زیر چهار گام اساسی برای مقابله با شپشک واوی سیب، را عنوان می‌کنیم:
نمونه برداری: برای آن که بتوان با آفت مبارزه کرد، لازم است تا در ابتدا برآوردی از میزان شیوع بیماری انجام شود. به این منظور چهار شاخه درخت در اوایل بهار انتخاب می‌شود و تعداد فلس‌ها در واحد سطح شمارش می‌گردد.
کنترل شیمیایی: پس از آن که نمونه برداری انجام شد، لازم است تا با استفاده روش شیمیایی یا بیولوژیکی نسبت به مبارزه با آفت شپشک واوی سیب، اقدام کرد. به این منظور ارگانوفسفره ها که در بهار، با ظهور خزنده‌ها به کار می‌روند، کنترل خوبی را فراهم می‌کنند؛ مانند روغن‌های سفید.
کنترل بیولوژیکی: برای کنترل بیولوژیکی نیز می توان از زنبورهای پارازیتوئید که برای مبارزه با سایر شپشک‌ها نیز به کار می‌روند، استفاده کرد.
کنترل زراعی: در این روش می توان شاخه های آلوده را شناسایی کرد و با هرس کردن و سوزاندن آن‌ها از تکثیر آفت جلوگیری کرد. البته این روش در زمان های اولیه بروز بیماری موثر خواهد بود.
بهترین زمان سمپاشی علیه شپشک های سپردار:
فاکتور زمان در مقابله با بیماری های گیاهی همواره حائز اهمیت است. شناسایی به موقع و سمپاشی های دوره ای می تواند مانع از گسترش بیماری شود. اما در مورد آفت شپشک واوی سیب، بهترین زمان برای سم پاشی چه زمانی خواهد بود؟ از آنجایی که حشرات بالغ معمولا در برابر سمپاشی مقاوم هستند، پیشنهاد می شود قبل از بالغ شدن حشرات و درست در زمان بیرون آمدن از تخم‌ها سمپاشی انجام شود.
بوپروفزین و آزینفوس متیل دو سم مفید برای مقابله با آفت در اوایل چرخه زندگی هستند. برای تعیین میزان سم مورد نیاز بهتر است با یک گیاه پزشک مشورت کنید.
