شته سبز انار؛ شناسایی و کنترل آن

شته سبز انار (Aphis punicae)

انار یکی از محصولات مهم ایران می باشد و یکی از آفات مهم آنکه از اولویت بیشتری برخوردار است، شته سبز انار میباشد که مسلما از دیر زمان در ایران وجود داشته ولی در ایران در سال ۱۳۴۰ توسط فرحبخش گزارش شده است.

بر اثر حمله این شته اغلب سرشاخه‌ها رشد شان متوقف شده و بعضی از گل‌های بسته نیز باز نمیشوند و اغلب گل ها و میوه های جوان بر روی زمین می‌ریزد. خسارت این شته مخصوصاً روی درختانی که در منازل کاشته شده و یا در باغاتی که انار با سایر درختان میوه کاشته شده بیشتر دیده می‌شود، زیرا در این جاها آبیاری زیاد شده و رطوبت کافی برای رشد و توسعه و نمو شته وجود دارد.

مناطق انتشار و میزبان:

شته سبز انار در تمام مناطق انار خیز کشور بالاخص در نواحی فارس،ساوه،قم، اصفهان ،کاشان و یزد انتشار دارد.

این نوع شته فقط روی درختان انار فعالیت دارد و طرز خسارت آن بدین ترتیب است که تمام سرشاخه ها، سطح زیرین برگها، جوانه ها و گلهای قرمز درختان را مورد حمله قرار می دهد و ضمن تغذیه از شیره گیاهی ترشحات چسبنده ای نیز تولید می کند.

مورفولوژی:

شته ماده بی‌بال زرد مایل به سبز می‌باشد و روی شکم و سینه آن لکه های سبز تیره ای وجود دارد. پاها و همچنین کورنیکول ها سبز روشن تر می باشد. طول شته کامل 2.5-3میلیمتر است. در افراد بالدار استیگمات کاملا مشخص است ولی به وضوح اسکلروتینه نیست.کرنیکول 1.5 تا 2.5 برابر بند دوم پنجه پاهای عقبی است. دم انگشتی شکل و دارای فرو رفتگی در قاعده و به رنگ سبز است.

زیست شناسی:

شته انار زمستان را به صورت تخم در روی سرشاخه های انار به سر می‌برد. در نواحی معتدله ممکن است به صورت ماده های زنده زا روی Duranta sp (نوعی شاه پسند)، فلکس درختی Lawsonia ,Plumbago capensis دیده شود. روی درختان انار، در ماه های بهار بالاترین جمعیت را دارد و گاهی تمام سر شاخه های جوان، گل و میوه های تازه تشکیل شده را می پوشاند. به علاوه باعث پیچیدگی برگ ها، ریزش گل و میوه های جوان و نیز ترشح شدید عسلک می‌گردد.

نحوه خسارت:

این حشرات شاخه های جوان، گل ها، میوه و برگها را اشغال می نمایند. عسلک مترشحه توسط شته ها خسارات وارده را افزایش می دهد. گل ها ریزش نموده و میوه های کوچک می خشکند. شاخه های جوان از رشد باز می مانند.
در صورت وجود جمعیت انبوه آن به توقف رشد در درختان انار سبب می شود. متعاقبا قارچ های عامل بیماری فوماژین اندام های آفتی را اشغال می نمایند.

کنترل شته سبز انار:

ترشح عسلک موجب جلب گرد و خاک و رویش قارچ مولد دوده می شود. در تابستان به دلیل گرم شدن هوا از تراکم و شدت خسارت آن کاسته می شود. در این رابطه دشمنان طبیعی اهمیت بسزایی دارند. در ماههای پاییز که درجه حرارت پایین می آید، دوباره بر انبوهی شته ها افزوده می گردد ولی شدت آن به مراتب از بهار کمتر است. در اکثر موارد شته انار به وسیله عوامل طبیعی تحت کنترل در می آید و احتیاج به مبارزه شیمیایی ندارد.

در صورتیکه مبارزه شیمیایی لازم باشد بهتر است این اقدام علیه تخم‌ها در زمستان صورت گیرد و سمپاشی با ترکیبات روغنی ترکیبات سوزاننده و یا ترکیبات فسفره روغنی به شرحی که برای سایر شته ها گفته شده در زمستان انجام گیرد. سمپاشی بهار بهتر است قبل از گل انار و با یکی از ترکیبات سیستمیک انجام شود.