سوختگی زرد برگ گندم؛ مشخصات، خسارت و کنترل آن

بیماری سوختگی زرد برگ یا لکه خرمایی Tan Spot

عامل بیماری سوختگی زرد برگ یا لکه خرمایی (Helminthosporium tritici-repentis syn (Drechselera tritici-repentis‌ می‌باشد که از رده قارچ‌های ناقص است لکه خرمایی یکی از بیمار‌‌ی‌های مهم گندم و تریتکاله و بسیاری از گراسها است. این بیماری در بیشتر مناطق گندم خیز کشور به طور پراکنده وجود دارد.

علایم بیماری

اولین علایم بیماری به صورت نقاط کوچک زرد مایل به قهوه‌ای با هاله زرد رنگ در روی برگها ظاهر‌ می‌شود و با گذشت زمان لکه‌ها توسعه یافته، تخم مرغی شکل و قهوه‌ای رنگ‌ می‌گردد. با پیشرفت بیماری برگ زرد و خشک‌ می‌شود و علایم بیماری بر روی خوشه نیز به چشم‌‌ می‌‌خورد، آلودگی خوشه چروکیدگی و کاهش وزن دانه را موجب‌‌ می‌‌گردد. اسپورزایی بیش از حد قارچ باعث‌ می‌شود که قسمت مرکزی لکه‌ها تیره به نظر برسد.

زیست شناسی

آلودگی‌های اولیه از طریق بذر و بقایای گیاهی آلوده در خاک و‌ ‌ میزبا‌‌ن‌های گرامینه آغاز‌ می‌شود. آلودگی از برگهای تحتانی به برگهای بالایی گیاه گسترش‌‌ می‌‌یابد. اسپورزایی در سطح لکه‌ها باعث توسعه بیماری شده قارچ و دامنه وسیعی از درجه حرارت و شرایط مرطوب و بارندگی، قارچ عامل بیماری را قادر به ایجاد آلودگی‌ می‌کند. فرم جنسی قارچ به نام Pyrenophora tritici-repentis در کاه و کلش و بقایای گیاه و در محل اتصال غلاف به برگ و پای ساقه تشکیل‌‌ می‌‌شود. پریتس سیاه رنگ در بافت فرو رفته و دارای گردن کوتاه و خارهای تیره است. کنیدیها و آسکوسپورها هر دو به عنوان منبع آلودگی اولیه عمل‌ می‌کنند.

مدیریت تلفیقی بیماری

استفاده از ارقام مقاوم، از بین بردن بقایای گیاهی آلوده، ضدعفونی بذر با یک قارچکش سیستمیک تماسی یا سیستمیک و از بین بردن علف‌های هرز گرامینه روش‌هایی هستند که در مدیریت تلفیقی بیماری سوختگی زرد برگ اعمال‌ می‌شوند.

منبع: آفات و بیمار‌‌ی‌های مزارع گندم در ایران – سازمان تحقیقات و آموزش کشاورزی