سن آئليا
نام علمی: (.Aelia furcula (Fieb
خانواده: Pentatomidae
مشخصات زیست شناسی خسارت و کنترل
طول بدن حشره کامل ۱۰-۸ و عرض آن در عریض ترین نقطه ۵-۳٫۸ میلیمتر است. رنگ آن نیز در زمینه، زرد کاهی با نقشهایی در سراسر سطح پشتی بدن است. تخمها بشکه ای و به رنگ کاهی روشن هستند.
شکل ۳۱- حشره کامل Aelia furcula Fieb.
این حشره تاکنون در همه مناطق ایران به جز نواحی ساحلی استا‌‌ن‌های گیلان و مازندران و نواحی ساحلی خلیج فارس و دریای عمان و کویرهای ایران دیده شده است. این آفت در کشور ما به همه ارقام گندم، جو، یولاف و چاودار حمله میکند. گذشته از گیاهان فوق این حشره گروه وسیعی از سایر گونه‌های وحشی خانواده گندمیان و تعداد اندکی از گونه‌های خانواده مرکبان را نیز مورد حمله قرار می‌دهد. شیوه خسارت این سن نیز شبیه سایر سن‌هاست و از نظر شدت خسارت یکی از سن‌های مهم زیان آور گندم به ویژه در نواحی دیم خیز غرب کشور و بعضی نواحی مرکزی مانند استا‌‌ن‌های مرکزی و همدان به شمار می‌رود که در بعضی سال‌های مناسـب به صورت آفتی مهم خسارت زایی میکند.
این حشره زمستان را در اماکن زمستانی، واقع در ارتفاعات و دامنه‌ها سپری می‌سازد. به طور معمول یک نسل در سال دارد ولی اگر شرایط غذایی فراهم باشد می‌تواند نسل دوم را نیز ایجاد کند. این حشره در زیستگاه‌های طبیعی خود در ارتفاعات ضمن تغذیه از گیاهان وحشی به زاد و ولد می‌‌پردازد که در واقع ما خود این حشره را مبدل به آفت نموده ایم زیرا با توسعه کشت گندم دیم در دامنه‌ها از یک طرف و تخریب مراتع از طرف دیگر این حشره به تدریج به گندم منتقل شده است.
سن آئلیا دشمنان طبیعی متعددی از جمله زنبورهای پارازیتویید تخم و مگسهای پارازیتویید دارد که می‌توانند این آفت را به حالت تعادل در آورند.
شکل ۳۲ – تخمهای Aelia furcula که به وسیله زنبورهای مختلف پارازیته شده به شرح سوراخ خروجی زنبورهای پارازیتونید Ooencyrtuus(راست) Trissolcus (وسط) و Gron (چپ)، (پوسته‌های خالی).
علت اصلی گسترش این آفت به ویژه در سال‌های اخیر از بین بردن منابع تغذیه ای طبیعی آنها در زیستگاه‌های طبیعی از طریق چرای مفرط و بی رویه دام و توسعه روز افزون گندم دیم در ارتفاعات است بنابراین یکی از اصلی ترین و اساسی ترین اقدامات در جهت مهار این حشره متوقف نمودن تخریب بیش از پیش مراتع و در صورت امکان احیای آنها از طریق کاشت گیاهان مرتعی در ارتفاعات به ویژه گونه‌های خانواده گندمیان است.
منبع: آفات و بیمار‌‌ی‌های مزارع گندم در ایران – سازمان تحقیقات و آموزش کشاورزی
