زنگ زرد گندم

یکی از تهدیدات جدی در زمینه کشاورزی و مخصوصاً در کشت‌های غلات، بیماری زنگ زرد یا زنگ نواری گندم است. این بیماری که به علت افزایش رطوبت هوا و بارندگی‌های بهاری ظاهر می‌شود، علاوه بر گندم، به جو، چاودار و یولاف و حتی بسیاری از علف‌های هرز خانواده گندمیان حمله می‌کند. این بیماری می‌تواند خسارت جبران‌ناپذیری به محصول کشاورزان و به مصرف‌کنندگان وارد کند.

زنگ زرد(yellow rust) یکی از خطرناکترین بیماریهای غلات در ایران است و بیش از زنگهای دیگر گندم شیوع دارد.

اسم دیگر این بیماری زنگ نواری(strip rust) میباشد.

این بیماری در ایران برای اولین بار در سال 1326 توسط اسفندیاری شناسایی شد ولی به طور قطع قبل از این تاریخ در کشور شیوع داشته است.این بیماری علاوه برگندم ، برروی جو، چاودار، یولاف و بیش از 320 جنس از علفهای هرز خانواده گندمیان حمله میکند.

عامل بیماری:

Puccinia striiformis f.sp tritici

زنگ زرد یا نواری یکی از مهمترین بیماری های گندم به خصوص در مناطق سردسیر می باشد. از لحاظ اقتصادی این بیماری در گندم بسیار اهمیت دارد. در سراسر دنیا سالیانه بیش از 5 بیلیون دلار خسارت در اثر این بیماری و سایر زنگ های غلات ایجاد می شود. چرخه زندگی زنگ ها بسیار پیچیده می باشد که مراحل مختلف اسپوری و میزبان های متعددی را شامل می شود. به این پیچیدگی باید نژادهای فیزیولوژیکی متعدد با بیماریزایی و گسترش گوناگون، بر روی میزبان های متفاوت را نیز اضافه نمود.

نشانه های بیماری:

نخستین نشانه های زنگ زرد یا نواری جوش های زرد رنگی می باشد که در ادامه با پیوستن به یکدیگر به صورت ردیف هایی روی اندام های مختلف گندم مانند برگ، غلاف ساقه، خوشه، گلوم و گلومل و حتی ریشک ها ظاهر می شود.
جوش های بالغ باز شده و گردهای زرد تا نارنجی رنگی را آزاد می سازند.
بافت های آلوده ممکن است قهوه ای شده و خشک شوند و یا گیاه دچار تنش شود.
آلودگی شدید ابتدای فصل می تواند سبب توقف رشد گیاه گردد.
چرخه بیماری و شرایط مناسب برای گسترش زنگ زرد گندم:

قارچ عامل بیماری می تواند به صورت میسلیوم غیرفعال روی گندم زمستانگذرانی کند. زنگ زرد یا نواری گندم معمولا در ارتفاعات و مناطق سردتر بیشتر رایج است. این قارچ هنگامیکه دمای شب کمتر از 15 درجه سانتی گراد باشد پایداری بسیاری دارد. در مقایسه با سایر زنگ ها، زنگ زرد در دماهای پایین تری توسعه پیدا می کند.

دمای مناسب برای جوانه زنی و رشد یورودینیوسپورهای این قارچ 7 تا 15 درجه سانتی گراد است. همچنین بیماری در دماهای بین 10 تا 16 درجه سانتی گراد به سرعت گسترش پیدا می کند.

یورودینیوسپورهای این قارچ با انتقال توسط باد روی گیاهان دیگر، منجر به آلودگی های جدید می شوند. شبنم سنگین و یا بارندگی زیاد می تواند گسترش بیماری را تسریع نماید.

هنگامیکه دما برای مدتی طولانی بین 21 تا 23 درجه سانتی گراد باشد، آلودگی و گسترش این بیماری متوقف می شود.

در این مقاله، ما به بررسی علائم و راهکارهای مبارزه با بیماری زنگ زرد در کشت‌های غلات می‌پردازیم. همچنین، انواع سمومی که برای مبارزه با این بیماری موثر هستند را نیز مورد بررسی قرار می‌دهیم.

یکی از روش‌های موثر در مبارزه با زنگ زرد، استفاده از ارقام مقاوم است. انتخاب ارقامی که توانایی مقاومت در برابر نژادهای فیزیولوژیک جدید زنگ‌ها را دارند، می‌تواند کمک زیادی به کشاورزان کند. همچنین، انجام اقداماتی مانند پرهیز از مصرف بیش‌ازاندازه کودهای ازته، کاهش دفعات آبیاری، و مبارزه با علف‌های هرز نیز می‌تواند در کنترل زنگ زرد گندم مؤثر باشد.

در این راه، می‌توان از سمومی مانند “آرتئا”، “آمیستار اکسترا”، “تیلت” و “اینوور” بهره گرفت. این سموم می‌توانند در کنترل زنگ زرد مؤثر باشند و به کشاورزان کمک کنند تا محصولات خود را از خسارات این بیماری حفظ کنند.

یکی از مهم‌ترین و خطرناک‌ترین بیماری‌های قارچی غلات زنگ زرد یا زنگ نواری گندم است که علاوه بر گندم به جو، چاودار و یولاف و حتی بسیاری از علف‌های هرز خانواده گندمیان حمله می‌کند. زنگ زرد گندم در صورت وجود شرایط مساعد آب و هوایی مثل بارندگی‌ها و افزایش رطوبت هوا در بهار زودتر از زنگ قهوه‌ای و سیاه (زنگ برگ و ساقه) بر روی ارقام حساس ظهور پیدا می‌کند و در صورت آلودگی شدید می‌تواند خسارت جبران ناپذیری را برروی کمیت و کیفیت محصول ازطریق کاهش تعداد دانه در سنبله، کاهش وزن هزار دانه و چروکیدگی دانه گذارد.

علائم زنگ زرد گندم به این صورت است که در روی برگ‌های جوان ابتدا یک سری جوش‌ها و یا تاول‌هایی به رنگ زرد و یا نارنجی تشکیل می‌شود که پس از پیوستن این جوش‌ها، نوارهایی در امتداد رگبرگ‌ها ظاهر می‌شود.

Foliar symptoms

چگونه با زنگ زرد گندم مبارزه کنیم؟

برای مبارزه با بیماری زنگ زرد گندم، می‌توان از چند روش مؤثر استفاده کرد. در ادامه به توصیه‌هایی که می‌تواند به کشاورزان کمک کند تا با این بیماری مبارزه کنند، اشاره می‌کنم:

استفاده از ارقام مقاوم: یکی از راه‌های اصلی کنترل زنگ زرد استفاده از ارقام مقاوم است. این ارقام می‌توانند توانایی مقاومت در برابر نژادهای فیزیولوژیک جدید زنگ‌ها را داشته باشند و از خسارات احتمالی جلوگیری کنند.

مدیریت کوددهی: پرهیز از مصرف بیش‌ازاندازه کودهای ازته و استفاده از کودهای ازته بصورت سرک می‌تواند به کنترل این بیماری کمک کند. مدیریت صحیح کوددهی می‌تواند رشد سریع و غیرطبیعی گیاهان را کنترل کرده و زمین‌ها را از شرایط مساعد برای گسترش بیماری زنگ زرد گندم محروم کند.

کنترل رطوبت: کاهش دفعات آبیاری و مدیریت مناسب رطوبت می‌تواند به کنترل این بیماری کمک کند. ایجاد محیط خشکی که برای گسترش قارچ زنگ زرد نامطلوب است، می‌تواند از گسترش این بیماری جلوگیری کند.

مدیریت تراکم کاشت: کاشت مناسب و مدیریت تراکم کاشت نیز می‌تواند در کنترل این بیماری موثر باشد. کاشت متراکم می‌تواند باعث افزایش رطوبت و محیط مساعد برای گسترش قارچ شود. از این رو، رعایت تراکم مناسب برای کاشت گندم ضروری است.

مبارزه با علف‌های هرز: کنترل و مدیریت دقیق علف‌های هرز داخل مزرعه و حاشیه آن نیز می‌تواند به کنترل بیماری زنگ زرد گندم کمک کند. علف‌های هرز می‌توانند منشأ انتقال این بیماری باشند، بنابراین کنترل آنها ضروری است.