سیب‌زمینی یکی از مهمترین منابع غذایی در جامعه انسانی محسوب می‌شود و بنابر آمار سازمان جهانی فائو، سالانه حداقل ۲۳ میلیون هکتار از اراضی جهان زیر کشت این محصول استراتژیک می‌رود. از این رو لازم است تا جهت افزایش بهره‌وری در واحد سطح و بهبود عملکرد در هکتار، با نیازهای کلی و کلیدی و برنامه کامل تغذیه سیب زمینی برای رشد ایده‌آل بیشتر آشنا شویم.
تغذیه سیب زمینی نقش بسیار مهمی در میزان برداشت محصول، کیفیت آن و اندازه غده های سیب زمینی دارد. بنابراین برنامه تغذیه ای و کودی که در تمام مراحل رشد سیب زمینی به کار می برید باید دارای مقادیر دقیق و زمان های مشخص و درست باشد.
در کوددهی سیب زمینی باید به چه مواردی توجه کرد؟
سیب زمینی یکی از موادی است که در برنامه غذایی ایرانیان بسیار نقش دارد. به همین دلیل نیز میزان کاشت آن بسیار زیاد است. درست است که این گیاه چندان سخت گیر نیست و به خوبی در محیط ها و خاک های مختلف رشد می کند، اما هنگام رشد سیب زمینی باید از انواع کود های شیمیایی استفاده کرد. چرا که سلامت و میزان برداشت محصول به این مواد بستگی دارد. البته باید توجه کنید که قبل از کاشت و کوددهی سیب زمینی باید موارد مهمی را در نظر گرفت این موارد عبارت است از:
- سیب زمینی در بیشتر خاک ها رشد می کند. اما بهتر است خاک آن سبک باشد و پی اچ 5.5 تا 7.5 داشته باشد.
- بهترین زمان برای کاشت سیب زمینی بهار است. زمان کوددهی نیز باید از قبل از کاشت بذر انجام شود.برنامه کودی سیب زمینی باید بر اساستفسیر نتایج آزمایش خاک کشاورزی انجام شود. چرا که باید کمبودهای خاک، مواد و عناصر موجود در آن و میزان دقیق آن ها، میزان حاصلخیزی و درصد اشباع آن به خوبی مشخص شده باشد.
- برای اضافه کردن عناصری مانند پتاسیم، فسفر و نیتروژن،نمونه برداری خاک باید از اعماق مشخص شده از زمین برداشته شود تا به خوبی نشانگر خصوصیات خاک زمین باشد. در این صورت توصیه های کودی کارشناسان نیز بسیار دقیق تر است.
برنامه تغذیه سیب زمینی باید شامل چه مواد و عناصری باشد؟
هر کدام از گیاهان به مواد مغذی متفاوتی برای رشد بهتر نیاز دارند. همچنین میزان آن ها نیز بسیار با هم متفاوت است. بنابراین یک کشاورز هنگام کشت هر محصولی باید با نیازهای گیاهی که می کارد به خوبی آشنا باشد و زمان و میزان مصرف آن را نیز بداند. این کار در بسیاری از مواقع باید با نظر کارشناسان کشاورزی انجام شود. در ابتدا و قبل از اینکه در مورد زمان بندی و برنامه تغذیه سیب زمینی بدانیم، باید در مورد مواد و عناصری که این گیاه برای رشد به آن ها احتیاج دارد و نقش آن ها در کیفیت محصول اطلاعات کافی داشته باشیم. در ادامه در مورد مواد مورد نیاز برای پرورش سیب زمینی بیشتر آشنا می شویم:
میزان نیاز سیب زمینی به درشت مغذی ها
درشت مغذی ها یا عناصر ماکرو، از جمله موادی هستند که تمام گیاهان به آن ها نیاز دارند. این مواد تاثیر مستقیم در رشد گیاه، جوانه زنی و سلامت گیاه و جلوگیری از بروز بیماری های در طول رشد آن دارند. بنابراین روش و نحوه تغذیه سیب زمینی به میزان وجود این مواد در خاک بستگی دارد:
- فسفر: فسفر نقش اساسی در زیاد شدن تعداد غده ها در بوته های سیب زمینی دارد. ارزیابی میزان وجود این عنصر در خاک باید در عمق 15 سانتی متری انجام شود.
- پتاسیم: پتاسیم برای درشت شدن غده های سیب زمینی بسیار مناسب است. عمق ارزیابی پتاسیم خاک نیز 15 سانتی متری زمین است. اما دقت کنید که از آنجایی که جذب این ماده در سیب زمینی بسیار راحت است، پتاسیم زیاد در خاک نیز باعث سبک شدن بافت آن می شود.
- نیتروژن: نیتروژن نیز مانند پتاسیم برای درشت شدن اندازه غده ها و کیفیت آن ها بسیار موثر است. اما میزان جذب این ماده در سیب زمینی نسبت به پتاسیم بالاتر است.
- گوگرد: گوگرد نیز یکی از عناصر ماکرو مورد نیاز در گیاهان و مخصوصا سیب زمینی است. قرار دادن این ماده در برنامه کوددهی سیب زمینی، باعث جلوگیری از بیماری های مختلف به خصوص مشکلات پوستی در این گیاه می شود. از این عنصر می توان قبل از کاشت بذر و برای آماده سازی خاک استفاده کرد.
- کلسیم: وجود کلسیم در رشد بهتر همه گیاهان بسیار موثر است.کود های نیترات کلسیم می توانند باعث کم شدن تنش ها در طول رشد شود.
- منیزیم: منیزیم را باید برای بهبود کیفیت، مزه و سلامت محصول به خاک اضافه کرد. بهترین زمان اضافه کردن آن نیز هنگام رشد غده ها و پس از شکل گیری آن هاست.
کوددهی سیب زمینی با ریز مغذی ها
ریز مغذی ها یا عناصر میکرو نیز از جمله موادی هستند که در جدول ها و مقاله های کوددهی سیب زمینی که توسط کارشناسان کشاورزی نوشته شده است، بسیار از آن ها و تاثیرشان در رشد سیب زمینی یاد می شود. از مهمترین این عناصر برای این گیاه می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- بور: بور باعث جذب بهتر و مناسب تر کلسیم در سیب زمینی می شود. همچنین در رشد این گیاه نیز بسیار موثر است.
- مس: مس از جمله موادی است که در اغلب خاک ها به میزان زیادی دیده می شود. بنابراین حتی سیب زمینی که به مقدار زیادی از این ماده را در طول رشد جذب می کند دچار کمبود این ماده نمی شود. اما مقدار دقیق آن باید در نتیجه آزمایش خاک مشخص شود و در صورت نیاز مقادیر مشخص شده ای در طول رشد به گیاه داده شود.
- مولیبدن: این ماده تنظیم کننده پی اچ خاک است. بنابراین اگر این مقدار در خاک تنظیم نبود باید از مولیبدن استفاده کرد.
- منگنز و روی: منگنز و روی نقش مهمی در رشد گیاه و بهبود فرایند تولید نشاسته در سیب زمینی دارند.
مراحل رشد و بهترین زمان کوددهی به سیب زمینی
به طور کلی رشد و پرورش سیب زمینی به 5 مرحله قابل تقسیم است. در هر کدام از این مراحل نیز کوددهی سیب زمینی متفاوت است. چرا که نیازهای آن در این مراحل متفاوت است. در ادامه سعی کرده ایم هر کدام از آن ها را به اختصار توضیح دهیم.
کوددهی قبل از کاشت سیب زمینی
سیب زمینی جزء گیاهانی است که قبل از کاشت بذر، باید بستر خاک را برای آن با تقویت کردن و آماده سازی، بهبود بخشید. قبل از کاشت سیب زمینی باید بر اساس کمبودهای خاک، مواد مورد نیاز به خاک داده شود. این زمان بهترین موقع برای محلول پاشی اوره برای سیب زمینی است. در این مرحله از کوددهی سیب زمینی می توانیم علاوه بر کودهای اوره با پوشش گوگرد، فسفات و پتاسیم از کودهای مرغی نیز استفاده کنیم.
زمان کاشت بذر
هنگام کاشت بذر، کوددهی سیب زمینی باید بر پایه کودهای محلول در آب هیومیک اسید و کودهای سه بیست باشد. این میزان باید بر اساس مشخص شدن کمبودهای خاک در نتیجه آزمایش انجام شود. این برنامه کودی باعث رشد بهتر گیاه، جوانه زنی بیشتر و جلوگیری از بروز بیماری ها می شود.
کوددهی 10 روز پس از برگ دهی
10 روز پس از شروع برگ دهی و نمایان شدن اولین غده ها، بهترین زمان برای دادن کودهای حاوی نیتروژن نیز شروع می شود. چرا که این ماده باعث رشد بیشتر جوانه ها، بوته و غده ها می شود. دریافت نیتروژن توسط ریشه و میزان کود مصرفی بستگی به نوع خاک و درصد امکان شستشوی این ماده هنگام آبیاری دارد.
کوددهی سیب زمینی زمان خاکدهی
خاکدهی مرحله ای از کاشت است که لایه ای خاک جدید به زمین اضافه می شود تا غده های سیب زمینی از قرار گرفتن در معرض نور مستقیم خورشید در امان باشند. اما پس از این مرحله باید مواد مورد نیاز به خاک اضافه شود. بنابراین در صورتی که خاک فقیر است می توانید از کودهای تقویتی پتاسیم، فسفر و نیتروژن با درصد کمتر استفاده کنید.
زمان غده دهی و برای رشد غده
سیب زمینی برای افزایش تعداد غده ها به فسفر و افزایش حجم آن ها به پتاسیم نیاز دارد. بنابراین بهترین کود برای زمان غده زایی سیب زمینی، کود های فسفر بالا است. همچنین مرحله رشد غده نیز زمان مصرف کود هایپتاس بالا یا سولوپتاس در سیب زمینی است. همچنین اگر تشخیص داده شد که سیب زمینی در این مرحله نیتروژن کمی از خاک دریافت می کند، می توانید از کودهای سه بیست نیز استفاده کنید.
