ذرت گیاهی مهم و استراتژیک است که تقریبا کلیه قسمت هاي آن مورد استفاده قرار می گیرد. طی سالهاي گذشته این محصول جایگاه ویژه اي را دربین محصولات کشاورزي کشورمان به خود اختصاص داده است و در بین گیاهان علوفه اي در درجه اول اهمیت قرار دارد. با توجه به گسترش سطح زیر کشت ذرت در سالهاي گذشته آفات و بیماریهاي این محصول نیز ازاهمیت بیشتري برخوردار شده است. ذرت در معرض آفات و بیماریهاي گیاهی متعددي قرار می گیرد که برخی از آنها در ایران از درجه اهمیت بالاتري برخوردار است. بیماری هایی که به خصوص در قسمت بلال ذرت خسارت می زنند موجب افت شدید عملکرد می گردند. از جمله مهمترین گونه هاي بیماریزا در قسمت بلال ذرت می توان پوسیدگی فوزاریومی ذرت را نام برد.
اهمیت بیماري:
یکی از عوامـل عمـده قـارچی بیمـاریزا در ذرت verticillioides Fusarium است. این گونه یکی از عامل اصـلی پوسـیدگی فوزاریـومی خوشـه در منـاطق اصلی کشت ذرت در ایران می باشد. قارچ مـذکور عامـل پوسـیدگی سـاقه و ریشه ذرت در بسیاري از مناطق دنیا محسوب میشود و سـطح انتشـار وسـیعی داشته، در اندامهاي مختلف گیاه تولید بیماري میکند. بیمارگر قارچی مذکور علاوه بر پوسیدگی خوشه ذرت بـه عنـوان عامـل مـرگ گیاهچـه، پوسـیدگی ریشه و پوسیدگی ساقه ذرت نیز گزارش شده است.
این قارچ با تولید زهرابه هـاي قـارچی اثـرات زیانبـاري روي سـلامت عمـومی دارد. یکی از مهمترین این زهرابه هـا فومـانیزین اسـت. فومـانیزین B بصـورت مستقیم روي حیواناتی که از اندامهاي گیاهی آلوده تغذیه می کنند و بصورت مستقیم و غیر مستقیم روي انسان اثرات سوء دارد.
شاید این مطلب را هم دوست داشته باشید: آفات و بیماری های مهم ذرت
پوسیدگی فوزاریومی ذرت
نام انگلیسی: Fusarium Ear Rot
نام علمی: Fusarium verticillioides
علائم پوسیدگی فوزاریومی ذرت:
عامل بیماري:
ابتدا داراي میسلیوم سفید رنگ است اما به تدریج با افزایش عمر قارچ، رنـگ آن به بنفش گرایش پیدا میکند. اسپورودوخیوم هـاي تولیـد شـده روي محیط کشت CLA کـرم رنـگ تـا پرتقـالی رنـگ هسـتند.
زیست شناسی:
علت ها:
دستورالعمل کنترل بیماري پوسیدگی فوزاریومی ذرت:
اقدامات پیشگیرانه:
استفاده از بذر سالم و ضدعفونی شده در کاهش آلودگی موثر است.
استفاده از واریته های ذرت که به شرایط محیطی منطقه سازگاری دارند.
تنش خشکی به خصوص پس از ظهور کاکل اهمیت خاصی دارد و در شروع و گسترش بیماری فوزاریومی بلال بسیار موثر است. لذا باید با یک برنامه منظم آبیاری، این گونه تنش ها را به حداقل رساند.اجتناب از مصرف بیش از حد کودهای ازته و استفاده از کودهای پتاسه. تناوب زراعی مناسب با برخی محصولات غیرمیزبان نظیر پنبه و کلزا توصیه می شود.اجتناب از شکسته شدن بذرها در زمان برداشت توسط کمباین.پرهیز از کشت متراکم.
بذور ذرت باید کاملا تمیز و عاری از هر گونه ذرات گیاهی باشد (مواد اضافی همراه بذر در شروع و گسترش آلودگی موثر است).از انبار کردن بذور کپک زده باید جدا خودداری کرد.تمیز کردن انبار و کنترل مناسب شرایط دمایی و رطوبتی انبار قبل از انبار کردن بذور انجام گیرد.
1_ استفاده از ارقام مقاوم به جاي ارقام حساس بـه بیمـاري، رقـم SC(دهقـان ) یک رقم متوسط_زودرس متحمل به بیماري است. ارقام 260 SC (فجـر )، ٧٠۴ و ٧٠۵ نیمه مقاوم و رقم ٧٠۶ مقاوم به بیماري است.
2_ بقایاي گیاهی بعد از ذرت جمع آوري گردد. شخم و مدفون سـاختن بقایـانیز تا حدودي موثراست. با توجه به اینکـه بقـاي قـارچ فوزاریـوم عمـدتا روي بقایاي گیاهی موجود در خاك بوده و این قـارچ در عمـق 5_15 سـانتیمتـري خاك به سر می برد، لذا شخم باید عمیق باشد تا بقایاي گیاهی تا حد امکان از دسترس قارچ دور بماند.
ورود قارچ فوزاریوم است. ثانیا، لاروهاي حشرات میتوانند مستقیما ناقل قارچ باشد .ثالثا، لاروهاي حشرات با ایجاد خسارت گیاه را تحت شرایط تنش قـرار میدهند کـه ایـن شـرایط ، گیـاه ر ا بـه آلـودگی و بیمـاري مسـتعدتر مـی کنـد. زخمهاي ایجاد شده توسط پرندگان نیز از جمله راههاي ورود قـارچ بـه گیـاه میباشد. موجـب تشـدید خسـارت بیمـاري اسـت . خسـارت لارو سـاقه خـوار اروپایی ذرت (nubilis Ostrinia) ،خسـارت لارو کـرم سـاقه خـوار ذرت
(cretica Sesamia )روي بلال ، گسترش بیماري از محل زخم حشرات.
4_ اگرچه آلودگی بلال ذرت عمدتا از طریق مایـه آلـوده کننـده هـوازاد رخ میدهد، ولی استفاده از بذر سالم و ضدعفونی شده در کاهش آلـودگی مـوثر است. معمولا ضدعفونی بذور ذرت با کربوکسین تیـرام صـورت مـی گیـرد.
طی یک آزمایش مقدماتی انجام شده، قارچکشهاي تبوکونـازول ( راکسـیل %2 DS)و دي نیکونازول (سومی ایت %2 WP )جهت ضدعفونی بـذور ذرت کارایی خوبی از خود نشان داده اند. البته باید از کیفیت مناسـب دسـتگاه هـاي ضدعفونی بذر و نحوه صحیح اجراي عملیات نیز اطمینان حاصل کرد.
7_مصرف بیش از اندازه کود ازته و مصرف اندك کود پتاسه مقاومت گیاه را در برابر بیماري کم میکند. برنامه کوددهی گیاه بر طبق آزمایشات انجام شده روي خاك مزرعه تنظیم شود.
8_ کمباین ها با ایجاد ترك در بذر، راه ورود فوزاریوم را هموار مـی کننـد .در صـورت امکـان از ماشـینهـاي مخصـوص برداشـت ذرت (husker picker) استفاده گردد. با کمک این ماشین ها کمترین صـدمه بـه بـذر وارد شـده و در
ضمن بذر تمیزتري برداشت میگردد.
-10 برداشت ذرت به محض اینکه رطوبت بذر مناسب برداشت میشود، بایـد صورت گیرد. طبق یک برنامه زمان بندي مشخص ابتدا مزارع آلوده برداشـت گردد، تا از توسعه بیشتر آلودگی ممانعت بعمل آید. براي این کار بازدیدهاي
-11 بذور ذرت باید کاملا تمیز و عاري از هر گونه ذرات گیاهی باشند. مـواد اضافی همراه بذر در شروع و گسترش آلودگی موثر است. کیسه هایی که بـذر در آنها ریخته و انبار میگردد، بایـد تمیـز بـوده و از نفـوذ آب و حشـرات بـه
داخل آن ممانعت به عمل آورد. محیط مرطوب و حشرات انباري در گسترش بیماري موثر است.
-12 از انبار کردن بذور کپک زده باید جدا خودداري کرد. تمیز کـردن انبـار وکنترل مناسب شرایط دمایی و رطوبتی انبار قبـل از انبـار کـردن بـذور انجـا م گیرد. پیش از مصرف این بذور به عنوان خوراك دام باید میزان و نوع زهرابـه
قارچی در آنها ارزیابی گردد.
-13 تـاریخ مناســب کشــت ذرت در منطقـه مشـخص گـردد . گــاهی کشــت زودهنگام سبب می شود گیاه از زخمهاي حاصل توسط حشرات بگریزد و لذا میزان بیماري کاهش یابد.
کنترل ارگانیک:
محلول های حاوی باکتری Pseudomonas fluorescens را می توان برای ضدعفونی بذور استفاده کرد و یا با اسپری کردن آن بر روی گیاه بروز بیماری و میزان توکسین را کاهش داد.
